Cụ thể, tại Điều 6 dự thảo Nghị quyết quy định về việc xử lý vật chứng đã thế chấp, cầm cố có đề xuất, đối với vật chứng là bất động sản, tài sản gắn liền với đất, giấy tờ có giá, phương tiện sản xuất, kinh doanh khác mà trước đó bị can, bị cáo đã thế chấp, cầm cố để bảo đảm nghĩa vụ thanh toán thì xử lý như sau:
- Vật chứng là tài sản được cầm cố, thế chấp hợp pháp cho một hoặc nhiều bên mà hợp đồng cầm cố, thế chấp tài sản vẫn còn thời hạn thì Tòa án có thể xem xét giao cho một hoặc nhiều bên đang giữ tài sản cầm cố, thế chấp (người có tài sản cầm cố, thế chấp, người nhận cầm cố, thế chấp hoặc người thứ ba giữ tài sản cầm cố, thế chấp) tiếp tục khai thác, sử dụng tài sản đó. Trong trường hợp hợp đồng thế chấp, cầm cố hợp pháp đã hết thời hạn mà bên thế chấp, cầm cố tài sản không thực hiện hoặc thực hiện không đúng nghĩa vụ của mình, thì tùy từng trường hợp cụ thể, tài sản thế chấp, cầm cố được giao cho bên nhận thế chấp, nhận cầm cố khai thác, sử dụng hoặc xử lý để thu hồi vốn và lãi sau khi đã lập đầy đủ hồ sơ bảo đảm giá trị chứng minh của tài sản là vật chứng.
Ảnh minh họa. Nguồn: Internet.
- Trường hợp hợp đồng thế chấp, cầm cố không hợp pháp thì trong thời gian Tòa án chưa có quyết định tuyên bố hợp đồng đó bị vô hiệu, cơ quan đang thụ lý, giải quyết vụ án có thể xem xét, tạm giao tài sản thế chấp, cầm cố cho bên đang giữ tài sản thế chấp tiếp tục khai thác, sử dụng.
- Trường hợp tài sản là vật chứng được dùng để cầm cố, thế chấp cho nhiều bên, trong đó có bên hợp pháp và có bên không hợp pháp, thì tùy từng trường hợp cụ thể, Tòa án chỉ cho phép bên có tài sản cầm cố, thế chấp, bên nhận cầm cố, thế chấp hợp pháp hoặc người thứ ba đang giữ tài sản của họ nhận khai thác, sử dụng theo quy định tại khoản 1 Điều 6 dự thảo Nghị quyết. Trường hợp này, tài sản được giao để bảo quản, sử dụng, khai thác không được xử lý trước khi có bản án, quyết định của Tòa án.
- Hoa lợi, lợi tức thu được tạm thời giao cho người đang giữ tài sản hoặc người khai thác, sử dụng quản lý cho đến khi có bản án, quyết định của Toà án đã có hiệu lực pháp luật, sau khi đã trừ các chi phí thực tế hợp lý cho việc bảo quản, khai thác, sử dụng tài sản thế chấp, cầm cố và thực hiện nghĩa vụ đối với Nhà nước.
Cũng theo dự thảo Nghị quyết của TAND Tối cao, quy định trên được tham khảo từ tiểu mục 5 Mục I Thông tư liên tịch 06/1998/TTLT/TANDTC-VKSNDTC-BCA-BTC-BTP của liên ngành Trung ương hướng dẫn một số vấn đề về bảo quản và xử lý tài sản là vật chứng, tài sản bị kê biên trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử vụ án hình sự.
Theo đó, đối với vật chứng là kho tàng, nhà xưởng, khách sạn, nhà, đất, cũng như các phương tiện sản xuất, kinh doanh khác mà trước đó bị can, bị cáo đã thế chấp, cầm cố để bảo đảm nghĩa vụ thanh toán, thì cơ quan đang thụ lý, giải quyết vụ án xử lý như sau:
- Vật chứng là tài sản được cầm cố, thế chấp hợp pháp cho một hoặc nhiều bên mà hợp đồng cầm cố, thế chấp tài sản vẫn còn thời hạn, thì tuỳ trường hợp cụ thể, cơ quan đang thụ lý, giải quyết vụ án có thể giao cho một hoặc nhiều bên đang giữ tài sản cầm cố, thế chấp (người có tài sản cầm cố, thế chấp, người nhận cầm cố, thế chấp hoặc người thứ ba giữ tài sản cầm cố, thế chấp) tiếp tục khai thác, sử dụng tài sản đó”.
Thông tư liên tịch 06/1998/TTLT/TANDTC-VKSNDTC-BCA-BTC-BTP cũng quy định điều khoản tùy nghi “có thể giao cho một hoặc nhiều bên đang giữ tài sản cầm cố, thế chấp… tiếp tục khai thác, sử dụng tài sản đó” (không phải bắt buộc), đồng thời chỉ giới hạn việc giao tài sản để khai thác, sử dụng, mà không quy định việc phát mại tài sản.
