Theo quy định pháp luật hiện nay, vật chứng của người phạm tội "Đánh bạc" sẽ được xử lý thế nào và đối với trường hợp chủ động nộp lại số tiền thu lợi từ hành vi phạm tội thì có thể được xem là một tình tiết để giảm nhẹ trách nhiệm hình sự không?
Ảnh minh họa. Nguồn: Internet.
Trả lời về vấn đề này, Luật sư Đặng Thị Thúy Huyền, Đoàn Luật sư TP. HCM cho hay, theo quy định của pháp luật hình sự, những cá nhân vi phạm sẽ phải nộp toàn bộ số tiền sử dụng tiền để đánh bạc, người thắng bạc sẽ phải nộp thêm số tiền hoặc tài sản có nguồn gốc thu lợi bất chính từ hành vi phạm tội. Ngoài ra, để thể hiện sự ăn năn hối cải và thái độ hợp tác với cơ quan tố tụng, người phạm tội có thể tự nguyện nộp tiền khắc phục hậu quả theo Nghị quyết 01/2010/NQ-HĐTP và Bộ luật Hình sự hiện hành để được xem xét giảm án.
Bên cạnh đó, cũng theo quy định tại Điều 47 Bộ luật Hình sự hiện hành và Điều 106 Bộ luật Tố tụng hình sự hiện hành, toàn bộ vật, tiền dùng vào việc phạm tội hoặc thu được do phạm tội mà có đều bị tịch thu, sung quỹ nhà nước. Với tội “Đánh bạc”, tiền dùng để đánh bạc, tiền thắng, tiền thua cũng như các công cụ, phương tiện phục vụ cho việc đánh bạc như điện thoại, máy tính, tài khoản ngân hàng, chip quy đổi… đều được xác nhận là vật chứng của vụ án. Do đó, dù người chơi thắng hay thua thì số tiền liên quan đến hành vi đánh bạc đều bị tịch thu. Người thắng không được hưởng khoản tiền thắng vì đó là thu lợi bất chính, người thua cũng không được đòi lại tiền vì đó đã bị coi là công cụ, phương tiện phạm tội.
Trong trường hợp này, việc người phạm tội chủ động nộp lại số tiền thu lợi bất chính mang ý nghĩa pháp lý quan trọng. Hành vi này không chỉ giúp cơ quan tiến hành tố tụng thu hồi tài sản phạm pháp nhanh chóng, giảm chi phí điều tra mà còn thể hiện thái độ thành khẩn, ý thức tuân thủ pháp luật và mong muốn sửa chữa sai lầm của người vi phạm. Việc chủ động nộp lại tiền sẽ được ghi nhận như một tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hành sự khác theo quy định tại khoản 2 Điều 51 Bộ luật Hình sự hiện hành. Đối với các bị cáo không có thu lợi bất chính nhưng vẫn chủ động nộp tiền khắc phục hậu quả có thể sẽ được Tòa án xem xét về việc áp dụng tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự.
Đồng quan điểm, Luật sư Hoàng Trọng Giáp, Đoàn Luật sư TP. Hà Nội cũng cho rằng, tội "Đánh bạc" theo Điều 321 Bộ luật Hình sự 2015 là tội danh có hành vi khách quan được thể hiện dưới các hình thức chơi được thua bằng tiền hoặc hiện vật có giá trị như đánh bài, tổ tôm, sóc đĩa, ba cây, cá độ bóng đá, baccarat, roulette...
Về khách thể, đây là tội danh xâm phạm tới khách thể là những quan hệ xã hội mà hành vi phạm tội xâm phạm tới, bao gồm an ninh trật tự công cộng và những quy tắc, chuẩn mực về hành vi của con người do Nhà nước quy định, bảo vệ.
Theo Nghị định số 03/2017/NĐ-CP của Chính phủ, đối tượng được phép chơi tại điểm kinh doanh casino gồm: Người nước ngoài và Người Việt Nam định cư ở nước ngoài có hộ chiếu nước ngoài, có năng lực hành vi dân sự theo quy định của pháp luật Việt Nam. Bởi vậy, việc người Việt Nam đánh bạc tại các địa điểm kinh doanh casino là hành vi vi phạm pháp luật, xâm phạm tới các quy định do Nhà nước ban hành.
Tuy nhiên, do đây là hành vi xâm phạm tới khách thể là các quy định, quy tắc, chuẩn mực của Nhà nước ban hành, không gây thiệt hại cụ thể với bất cứ tổ chức, cá nhân nào nên dưới góc độ khoa học pháp lý, người phạm tội "Đánh bạc" không có nghĩa vụ phải nộp lại tiền khắc phục hậu quả nếu không thu lợi bất chính từ hành vi đánh bạc hoặc tổ chức đánh bạc".
Ngoài ra, căn cứ quy định hướng dẫn tại Án lệ số 48/2021/AL của TAND Tối cao, đối với trường hợp nộp lại số tiền thu lợi bất chính từ hành vi đánh bạc hoặc tổ chức đánh bạc, người phạm tội sẽ không được áp dụng tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự "Người phạm tội tự nguyện sửa chữa, bồi thường thiệt hại, khắc phục hậu quả" quy định tại khoản 1, Điều 46 Bộ luật Hình sự 1999 (tương đương điểm b, khoản 1 Điều 51 Bộ luật Hình sự 2015).
Tuy nhiên, việc chủ động nộp lại tiền sẽ được ghi nhận như một tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự khác theo quy định tại khoản 2, Điều 46 Bộ luật Hình sự 1999 (tương đương khoản 2, Điều 51 Bộ luật Hình sự 2015). Trong trường hợp không thu lợi bất chính nhưng vẫn chủ động nộp tiền khắc phục hậu quả vụ án, Toà án sẽ xem xét về việc có áp dụng tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự hay không.
Như vậy, Luật sư cho hay, đối với trường hợp thu lợi bất chính, số tiền có được từ hành vi đánh bạc sẽ bị tịch thu, sung quỹ Nhà nước. Đối với trường hợp chủ động nộp lại số tiền thu lợi từ hành vi phạm tội, có thể được xem xét ghi nhận tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự theo quy định pháp luật.
