Nếu như cách đây hai thập kỷ, nghề luật sư ở Việt Nam còn khá mới mẻ, thì đến nay, đội ngũ này đã trở thành một bộ phận quan trọng trong hệ thống tư pháp. Theo thống kê của Liên đoàn Luật sư Việt Nam, cả nước hiện có trên 20.000 luật sư đang hành nghề và gần 30.000 người tập sự hành nghề luật sư. Con số này tăng gấp nhiều lần so với những năm đầu của thế kỷ XXI. Các tổ chức hành nghề luật sư, bao gồm văn phòng luật sư, công ty luật hợp danh và công ty luật trách nhiệm hữu hạn, hiện diện ở hầu hết các tỉnh, thành phố trong cả nước, tạo nên mạng lưới dịch vụ pháp lý rộng rãi.
Phát triển nhanh về số lượng - đáp ứng nhu cầu hội nhập
Sự tăng trưởng mạnh mẽ về số lượng luật sư là một dấu hiệu tích cực, phản ánh nhu cầu xã hội ngày càng lớn về dịch vụ pháp lý trong nền kinh tế hội nhập. Các Hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới, như CPTPP hay EVFTA, đòi hỏi Việt Nam phải có đội ngũ luật sư đủ năng lực tham gia tư vấn, tranh tụng và bảo vệ quyền lợi cho các doanh nghiệp trong và ngoài nước. Các cơ sở đào tạo luật, như Đại học Luật Hà Nội, Đại học Luật TP. Hồ Chí Minh, Đại học Quốc gia Hà Nội, Học viện Tư pháp... đã góp phần đáng kể trong việc cung cấp nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn cao. Nhiều sinh viên luật sau khi ra trường được đào tạo bài bản, có khả năng tiếp cận nhanh với các lĩnh vực pháp lý hiện đại như pháp luật thương mại quốc tế, đầu tư nước ngoài, sở hữu trí tuệ, giải quyết tranh chấp quốc tế.
Sự phát triển nhanh của kinh tế tư nhân, cùng quá trình cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước và hội nhập quốc tế, đã mở ra nhu cầu lớn về dịch vụ pháp lý chuyên sâu. Nhờ đó, số lượng luật sư hành nghề tại Việt Nam tăng nhanh, không chỉ tập trung tại hai trung tâm lớn là Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh, mà còn lan tỏa mạnh đến các địa phương khác như Đà Nẵng, Hải Phòng, Cần Thơ, Bình Dương..
Ảnh minh hoạ. Nguồn: Internet.
Giỏi về chuyên môn - từng bước tiệm cận chuẩn mực quốc tế
Không chỉ tăng về lượng, chất lượng đội ngũ luật sư Việt Nam cũng được nâng cao đáng kể. Phần lớn các luật sư hiện nay có trình độ đại học trở lên, nhiều người được đào tạo sau đại học ở nước ngoài, có khả năng sử dụng thành thạo ngoại ngữ, am hiểu luật pháp quốc tế. Trong lĩnh vực tư vấn đầu tư, thương mại quốc tế, trọng tài thương mại, đã xuất hiện nhiều luật sư Việt Nam có uy tín, từng tham gia giải quyết các vụ việc lớn tại các trung tâm trọng tài quốc tế như SIAC, ICC hoặc UNCITRAL. Nhiều công ty luật Việt Nam đã trở thành đối tác của các hãng luật quốc tế, cùng tư vấn cho các tập đoàn đa quốc gia khi đầu tư vào Việt Nam.
Sự chuyên nghiệp còn thể hiện qua việc các luật sư ngày càng chú trọng đạo đức nghề nghiệp, phong cách làm việc hiện đại, minh bạch và hiệu quả. Các Đoàn Luật sư địa phương cùng Liên đoàn Luật sư Việt Nam đã thường xuyên tổ chức các khóa bồi dưỡng nghiệp vụ, cập nhật kiến thức pháp luật, kỹ năng tranh tụng, kỹ năng tư vấn doanh nghiệp và hội nhập quốc tế. Qua đó, giúp luật sư Việt Nam không ngừng nâng cao năng lực, bắt kịp xu hướng toàn cầu hóa của nghề luật.
Vai trò ngày càng lớn trong đời sống xã hội
Đội ngũ luật sư Việt Nam hiện nay không chỉ đóng vai trò trong các vụ án hình sự, dân sự, mà còn tham gia sâu vào đời sống kinh tế, chính trị, xã hội. Họ là cầu nối pháp lý giữa doanh nghiệp và Nhà nước, giúp doanh nghiệp tuân thủ quy định pháp luật, hạn chế rủi ro, đồng thời bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người dân trước các tranh chấp ngày càng phức tạp.
Nhiều luật sư đã tham gia vào hoạt động xây dựng pháp luật, phản biện xã hội, tư vấn chính sách và cải cách tư pháp. Sự tham gia tích cực này giúp các dự thảo luật phản ánh tốt hơn thực tiễn cuộc sống và nhu cầu của người dân, doanh nghiệp. Ngoài ra, nhiều luật sư còn tích cực tham gia trợ giúp pháp lý miễn phí cho người nghèo, người yếu thế, thể hiện tinh thần nhân văn và trách nhiệm xã hội của nghề luật. Đây là điểm sáng góp phần xây dựng hình ảnh người luật sư Việt Nam "vừa hồng, vừa chuyên".
Thách thức và hướng phát triển tương lai
Dù đạt nhiều thành tựu, đội ngũ luật sư Việt Nam vẫn đối mặt với không ít thách thức. Sự chênh lệch về trình độ chuyên môn giữa các vùng miền còn lớn; nhiều luật sư ở địa phương chưa được tiếp cận sâu với lĩnh vực pháp lý quốc tế. Thị trường dịch vụ pháp lý trong nước vẫn còn nhỏ, thiếu cơ chế khuyến khích cạnh tranh lành mạnh.
Trong thời gian tới, Việt Nam cần tiếp tục hoàn thiện thể chế hành nghề luật sư, tăng cường đào tạo chuyên sâu, đẩy mạnh hợp tác quốc tế, và xây dựng văn hóa nghề nghiệp chuẩn mực. Đồng thời, cần có chính sách hỗ trợ để các tổ chức hành nghề luật sư ở địa phương phát triển mạnh hơn, góp phần bảo đảm công bằng tiếp cận pháp lý cho người dân trên toàn quốc.
Đội ngũ luật sư Việt Nam hiện nay đã và đang khẳng định vị thế quan trọng trong xã hội, vừa là lực lượng tiên phong bảo vệ công lý, vừa là nhân tố thúc đẩy cải cách tư pháp và hội nhập quốc tế. Giỏi về chuyên môn, phát triển nhanh về số lượng, họ đang góp phần xây dựng nền pháp lý vững mạnh, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững và công bằng cho mọi công dân Việt Nam.
Luật sư NGUYỄN THẮNG CẢNH
