Hành trình phá án: Bước ngoặt của vụ án

LSVNO - Không buông xuôi trước các khó khăn cản trở từ phía các cơ quan tiến hành tố tụng (CQTHTT), vừa thực hiện việc khiếu nại, vừa theo sát các diễn biến của vụ án, vào khoảng tuần thứ 3 của...

LSVNO - Không buông xuôi trước các khó khăn cản trở từ phía các cơ quan tiến hành tố tụng (CQTHTT), vừa thực hiện việc khiếu nại, vừa theo sát các diễn biến của vụ án, vào khoảng tuần thứ 3 của tháng 09/2017, chúng tôi được gia đình Nguyễn Thị Hải cho biết về lịch xét xử vụ án. Theo đó sáng ngày 25/9/2017, TAND quận Hoàng Mai sẽ đưa vụ án của Hải ra xét xử sơ thẩm.

>>>Luật sư lên tiếng minh oan cho bị cáo vụ “Vợ lấy tiền trong ví chồng bị xử tội trộm cắp”

Vấn đề đặt ra với chúng tôi lúc bấy giờ, để chuẩn bị cho phiên tòa sắp tới là bằng mọi giá phải được cấp Giấy chứng nhận người bào chữa (GCNNBC), tiếp cận hồ sơ vụ án. Do vậy, một lần nữa, chúng tôi đã tới trực tiếp TAND quận Hoàng Mai để liên hệ công tác. May mắn cho chúng tôi cũng như bị can Hải, khi vị nữ thẩm phán được phân công tham gia giải quyết vụ án này là một người rất công tâm, khách quan. Vị thẩm phán này thẳng thắn cho chúng tôi biết, do trước đây Hải đã có đơn từ chối luật sư nên để có thể cấp GCNNBC cho các luật sư được hay không thì cần phải xác minh công khai ý chí của bị cáo tại phiên tòa tới đây.

Luật sư Trương Anh Tú (bìa trái) làm việc với một số người để xác minh thông tin trong vụ án, tại ngôi nhà bị cáo mới xây.

Phiên tòa sơ thẩm sáng ngày 25/9, được mở đúng như dự kiến. Lần đầu tiên được nhìn thấy thân chủ của mình, ấn tượng ban đầu của chúng tôi về Hải đó là một người phụ nữ có dáng vẻ bên ngoài hiền lành, chịu thương chịu khó, nhưng vẻ khắc khổ lại hiện rõ trên gương mặt chị. Chúng tôi có chung nhận định rằng, với một người như vậy thì khó có thể làm những điều xấu trừ khi phải có những lý do thật đặc biệt.

Tiến hành phiên tòa, phần thủ tục, chủ tọa phiên tòa phổ biến quyền và nghĩa vụ cho Hải, một trong những quyền đó là quyền nhờ người khác bào chữa, đồng thời thông báo cho Hải biết về việc gia đình Hải vẫn tiếp tục mời các luật sư thuộc VPLS Trương Anh Tú bào chữa cho Hải, ý kiến của Hải ra sao? Quan sát Hải khi nghe chủ tọa phiên tòa hỏi, chúng tôi thấy sự vui mừng và hy vọng lóe lên trong ánh mắt của người phụ nữ tội nghiệp. Hải nhanh chóng trả lời đồng ý để các luật sư bào chữa cho mình.

Là một tình tiết mới phát sinh, do vậy để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của bị cáo, sau phần hội ý, HĐXX sơ thẩm đã cho hoãn phiên tòa để luật sư có thời gian sao chụp, nghiên cứu hồ sơ vụ án phục vụ cho hoạt động bào chữa. HĐXX cũng tuyên mở lại phiên tòa sơ thẩm sau đó ba ngày.

Đến nay, khi tổng kết lại quá trình tham gia giải quyết vụ án, chúng tôi đều có chung nhận định rằng, thời điểm tại phiên tòa, Hải đồng ý mời luât sư tham gia bào chữa chính là bước ngoặt khiến cho vụ án rẽ theo một chiều hướng khác. Nếu Hải bấn loạn mà từ chối luật sư thì vụ án sẽ chìm vào quên lãng như bao vụ án khác.

Sự thật bất ngờ phía sau hồ sơ

Chỉ có một khoảng thời gian rất ngắn là 03 ngày để luật sư thực hiện một loạt các công việc như: Sao chụp, nghiên cứu hồ sơ, vào trại tạm giam làm việc với bị cáo, xây dựng luận cứ, định hướng bào chữa… nhưng không một chút nao núng, nhóm luật sư chúng tôi đã lên kế hoạch làm việc cho vụ án này một cách hết sức chi tiết, tỉ mỉ.

Sau khi nghiên cứu hồ sơ một cách khẩn trương, kỹ lưỡng, ngay buổi chiều ngày hôm sau, chúng tôi đã có buổi làm việc trong trại tạm giam với bị cáo Hải nhằm thu thập thêm thông tin cũng như làm rõ những mâu thuẫn trong hồ sơ vụ án. Và quả thực buổi làm việc này đã hé lộ nhiều thông tin hết sức bất ngờ, những điều mà trong hồ sơ vụ án không hề được phản ánh.

Trước khi đi vào những câu hỏi cụ thể, tôi đưa ra cho Hải Đơn mời luật sư để cô hoàn tất thủ tục luật sư, cô nói “anh ơi! em có biết đọc đâu”, tôi ngước mắt nhìn cô đầy kinh ngạc, vậy tại sao em lại có thể ký vào những bản cung, biên bản bắt người…? Đoạn cô kể “hồi nhỏ nhà đông con, nên em chẳng được đến trường. Năm thằng bé nhà em học lớp 4, nó muốn em dạy nó học bài, em đã khóc nức nở và thành thật với cháu là mẹ không biết chữ. Thằng bé thương mẹ, mỗi buổi tối hướng dẫn mẹ vài con chữ, thành thử em có biết vài chữ, biết ký tên mình còn văn bản thì chẳng thể đọc được”. Sau đó, Hải cho tôi biết lý do mình thực hiện hành vi lấy tiền của chồng và bị bắt vào đêm 19/4 như sau:

Xuất phát từ nhu cầu thực tế rằng các con đã lớn mà hai vợ chồng vẫn phải đi thuê nhà trên Hà Nội, do vậy vào quãng thời gian đầu năm 2016, Hải có bàn với chồng về việc xây nhà để sau này các con có chỗ ở. Thấy vợ nói vậy, Minh - chồng của Hải buồn phiền bảo với vợ rằng dù rất muốn có một ngôi nhà thì cũng không có đất để mà xây. Hải nói với Minh rằng sẽ về quê xin bố mẹ đất để xây nhà. Nghe vậy, Minh đồng ý và hứa sẽ đưa cho Hải 100 triệu đồng để xây nhà.

Sau khi đã thống nhất với chồng, tin tưởng vào nguồn tài chính sẽ có để xây dựng nhà, Hải về quê, mạnh dạn vay mượn tiền của một số người thân, họ hàng xây dựng một ngôi nhà cấp bốn tại Thôn Nam, xã Quảng Thạch, huyện Quảng Xương, tỉnh Thanh Hóa hết tổng chi phí là 192 triệu đồng.Thời điểm hai vợ chồng Hải làm lễ về nhà mới, bà con họ hàng, anh em rất nhiều người đến chung vui. Sau đó, cứ mỗi dịp từ Hà Nội về quê,  Hải và Minh đều ở tại ngôi nhà này.

Mặc dù nhà thì đã xây xong từ lâu nhưng mãi không thấy Minh đưa tiền để trả nợ. Hải nhiều lần khất trả nợ cho những người trước đây đã cho vay tiền nên tình cảm họ hàng, anh em bị sứt mẻ nghiêm trọng. Những người thân trước đây cho Hải vay tiền làm nhà nhiều lần đến nhà đòi nợ. Do Hải hứa hẹn nhiều mà vẫn không trả nên dẫn tới bức xúc, chửi mắng, thậm chí xúc phạm cả bố mẹ đẻ của Hải. Đặc biệt, vào thời điểm Hải cùng Minh về quê ăn tết cổ truyền dân tộc (tháng 1/2017) có 06 (sáu) người thân kéo đến nhà đòi tiền một cách gay gắt. Trước tình cảnh đó, Minh đã phải đứng ra, lấy danh dự cá nhân để xin khất nợ với những người này. Sau tết, cả hai vợ chồng Hải lên Hà Nội tiếp tục lao động kiếm sống.

Chiều tối ngày 19/4/2017, sau khi kết thúc một ngày lao động tại bến xe Giáp Bát, hai vợ chồng chở nhau về nhà trên cùng một chuyến xe. Hải thấy chồng bỏ rất nhiều tiền ra giường đếm, Hải nói với chồng: “Sao anh có tiền mà không đưa cho em để trả nợ mà để người ta đến nhà chửi bố mẹ”. Nghe vợ nói vậy, Minh vẫn bình thản hứa hẹn như bao lần trước đó rằng sẽ cho tiền nhưng phải từ từ.

Áp lực từ việc trả nợ, đồng thời thương bố mẹ ở quê hằng ngày bị các chủ nợ đến đòi rồi chửi mắng. Khi chồng vào phòng tắm để gội đầu, để ý thấy Minh có để tiền trong túi ni lông treo trên móc quần áo, cộng với suy nghĩ đơn giản rằng tiền của chồng mình lấy, lấy để trả nợ cũng là trả nợ chung, của chồng công vợ, nếu Minh có phát hiện thì cùng lắm đánh cho một trận là xong (như nhiều lần đã bị bạo hành trước đó nên Hải cũng đã quen). Do vậy, Hải có lén lấy của chồng một số tiền. Thực tế lấy bao nhiêu Hải cũng không rõ, sau này tại công an phường Hoàng Liệt quy kết là lấy 20 triệu nhưng sau hồ sơ chuyển tới cơ quan điều tra thì số tiền bị quy kết đã tăng lên thành 54 triệu đồng.

Vừa thực hiện hành vi lấy tiền, Hải bị chồng phát hiện nên bỏ chạy. Minh rượt đuổi theo và giữ được Hải khi Hải trốn vào một nhà cùng ngõ. Minh đuổi kịp, giữ Hải tại chỗ và trình báo Công an phường Hoàng Liệt tới giải quyết. Hải bị tạm giữ hai ngày tại trụ sở Công an phường Hoàng Liệt. Sau khi hết hai ngày tạm giữ, Hải trở về nhà nhưng bị Minh đuổi đánh và đuổi đi khỏi nhà. Do không có nơi để trú ngụ, Hải buộc phải bắt xe khách về quê tại thôn Thạch Bắc, xã Quảng Thạch, huyện Quảng Xương, tỉnh Thanh Hóa để ở cùng bố mẹ đẻ.

Biết tình trạng pháp lý của bản thân, việc đầu tiên khi về quê, Hải đã chủ động tới trụ sở Công an xã Quảng Thạch trình bày sự việc đã xảy ra với bản thân trên Hà Nội. Đồng thời, Hải có chủ động cung cấp số điện thoại liên lạc của mình, đề xuất với Công an xã Quảng Thạch gọi điện thông báo cho Hải lên hợp tác làm việc nếu cán bộ Công an quận Hoàng Mai về tìm Hải.

Sau khi thực hiện thủ tục trình báo với Công an xã, Hải sinh sống ổn định trên địa bàn mà mình đăng ký hộ khẩu thường trú. Việc lao động kiếm sống, thực hiện các hoạt động khác diễn bình thường thì bất chợt khoảng hơn 16 giờ ngày 11/7/2017, Hải nhận được cuộc gọi của Trưởng Công an xã thông báo với Hải rằng có các cán bộ Công an quận Hoàng Mai về tìm Hải, do vậy đề nghị Hải lên trụ sở công an xã để làm việc. Chấp hành yêu cầu, Hải nhanh chóng có mặt tại trụ sở công an xã. Tại đây Hải bị cán bộ Công an quận Hoàng Mai lập biên bản bắt truy nã. Theo các tài liệu có trong hồ sơ phản ánh thì Hải bị bắt truy nã vào ngày 12/7/2017, nhưng trong buổi làm việc với luật sư thì Hải cho biết rằng thực tế mình bị bắt vào ngày 11/7/2017, và sau khi bị bắt Hải không được đưa ngay về Hà Nội mà bị các cán bộ này đưa ngược vào trong Quỳnh Lưu, Nghệ An giữ một đêm và tới ngày hôm sau mới được đưa ngược ra Hà Nội.

 Sau khi được di lý từ Quỳnh Lưu, Nghệ An về Hà Nội, Hải cho biết, quá trình CQĐT và VKS quận Hoàng Mai giải quyết vụ án, Hải không được nhận bất cứ văn bản tố tụng nào (thực tế theo hồ sơ vụ án phản án thì Hải chỉ được ký nhận thông báo khởi tố bị can và lệnh phê chuẩn quyết định khởi tố bị can vào ngày 12/7/2017 tại trụ sở Công an quận Hoàng Mai). Do là một người có khả năng đọc và viết rất hạn chế nên khi các cán bộ yêu cầu Hải ký vào đâu thì Hải chỉ biết ký. Khi Hải đang bị tạm giam, thân nhân của Hải nhiều lần mời luật sư tham gia bào chữa cho Hải, tuy nhiên do không hiểu biết và cũng do những yếu tố khác tác động, Hải đã phải hai lần làm đơn từ chối luật sư.

Sau những thông tin được Hải cung cấp tại buổi làm việc thì dường như những câu hỏi, thắc mắc của chúng tôi về việc vì sao các CQTHTT phải tìm mọi cách để luật sư không thể tham gia vụ án đã được giải đáp.

Nhận thấy hoạt động bắt truy nã đối với bị cáo Hải là không đúng với quy định của pháp luật, chúng tôi đã nhanh chóng xây dựng một văn bản kiến nghị gửi tới TAND quận Hoàng Mai đề nghị thay đổi biện pháp ngăn chặn đối với bị cáo Hải. Đồng thời gấp rút xây dựng luận cứ bào chữa cho Hải trong phiên tòa tới đây.

Phiên tòa ngày 28/9/2017, được mở đúng như dự kiến. Tuy nhiên, sau phần thủ tục, phiên tòa một lần nữa bị trì hoãn bởi lý do phía người bị hại có đơn xin hoãn phiên tòa. Tuy nhiên, một tin vui đến với Hải là tại phiên tòa, sau khi nghiên cứu bản kiến nghị thay đổi biện pháp ngăn chặn của luật sư, trên cơ sở pháp luật, HĐXX đã công bố quyết định thay đổi biện pháp ngăn chặn từ tạm giam sang bảo lĩnh tại ngoại đối với Hải. HĐXX cũng ấn định thời gian mở lại phiên tòa sau đây 02 ngày.

Luật sư và bị cáo tại phiên tòa bị hoãn.

Bất ngờ nối tiếp bất ngờ, lần thứ 3 mở phiên tòa tiếp tục không được diễn ra như dự kiến bởi lý do phía VKSND quận Hoàng Mai xin hoãn phiên tòa để xem xét lại quan điểm truy tố. Với cảm quan nghề nghiệp, chúng tôi nhận định rằng với động thái này từ phía VKS thì dường như sự việc có vẻ đang tiến triển theo chiều hướng tốt đẹp đối với Hải. Tuy nhiên, chúng tôi cũng xác định việc làm cần thiết là phải đi xác minh, thu thập chứng cứ về những thông tin đã được Hải cung cấp. Do vậy, ngày 07/10/2017, chúng tôi đã có buổi làm việc, xác minh tại Quảng Xương, Thanh Hóa. Tại đây, chúng tôi đã được tận mắt chứng kiến ngôi nhà của Hải đã phải vay mượn tiền của nhiều người thân để xây dựng. Chúng tôi cũng được gặp gỡ những người đã cho Hải vay tiền, những nguời đã bán vật liệu xây dựng cho Hải thì kết quả thu được có thể khẳng định những thông tin trước đây mà Hải cung cấp là hoàn toàn chính xác. Gặp gỡ đại diện của Công an xã Quảng Thạch để tìm hiểu về Hải thì được cơ quan này cho biết, trước nay ở quê Hải là một người hiền lành, chịu khó, chưa có tiền án tiền sự. Việc ký các giấy tờ trong hoạt động bắt truy nã Hải trước đây là do có phần sai sót, cả nể, chứ thực sự thì thời gian trước đó Hải sinh sống thường xuyên, ổn định ở địa phương.

Trên cơ sở những tài liệu đã thu thập được qua buổi làm việc, xác minh tại quê Hải, nhận thấy đã có đầy đủ cơ sở để khẳng định việc quy kết Hải trộm cắp tài sản của chồng như kết luận điều tra và cáo trạng nêu là chưa phản ánh đúng sự thật khách quan. Do vậy, ngay sau chuyến công tác này, chúng tôi đã lập tức bắt tay vào xây dựng một bản kiến nghị 15 trang giấy, với nội dung phân tích những cơ sở để khẳng định việc khởi tố, truy tố Hải phạm tội trộm cắp tài sản là đã làm oan cho Hải.

Bản kiến nghị với nội dung phân tích những cơ sở để khẳng định việc khởi tố, truy tố Hải phạm tội trộm cắp tài sản là đã làm oan cho Hải.

(Còn nữa...)

 Luật sư Đặng Xuân Cường

(VPLS Trương Anh Tú)