Hoạt động ân xá theo pháp luật triều Nguyễn

(LSVN) - Theo Điều 16, 362, 382, 383 Luật Gia Long, thường thì vào cuối năm sang xuân hoặc vào năm có đại lễ, nhà vua xuống lệnh ân xá cho các phạm nhân. Trường hợp do thời tiết quá nóng, quá lạnh hoặc thiên tai, mất mùa, lụt lội, hạn hán thì nhà vua cũng cho tổ chức việc ân xá.

Ảnh minh họa.

Người phạm tử tội chỉ trong trường hợp đặc biệt mới được ân xá. Phạm tội lưu nếu đang trên đường đi mà gặp dịp ân xá thì được thả về (tính theo ngày vua ký duyệt lệnh ân xá). Nếu đã đến nơi phát phối thì dù có gặp dịp ân xá cũng không được trở về quê.

Người phạm tội đồ, trên đường đi hay đã đến nơi nếu gặp được dịp ân xá thì đều được thả.

Luật Gia Long quy định: “Phàm chiếu ân xá ban đến thì xét ngay một lần rồi phóng thích ngay, lập biên bản cho đầy đủ".

Tội nào đáng nghi ngờ thì gia hạn 1 tháng, dâng sớ thỉnh lên nhà vua. Đối với quan xử án do xử lầm lẫn bị khép vào tội khi gặp dịp ân xá thì khỏi phải tội.

Trường hợp vi phạm nặng thì tra hỏi kỹ và tâu lên vua để xin định đoạt. Trường hợp nghe tin sắp có ân xá mà cố phạm tội để mong được ân xá thì bị xử nặng hơn trường hợp thường một bậc.

Bên cạnh đó, Điều 15 Luật Gia Long còn quy định rõ về những trường hợp phạm tội không được tha do mức độ nghiêm trọng của hành vi phạm tội như các tội thập ác, giết người, bạo trộm, thông gian, đốt nhà, đào mả, buôn người, cướp người, ăn của đút lót, lừa đảo, trộm đồ quan, trộm vặt.

Theo quy định của pháp luật hiện hành, ân xá là đặc ân của nhà nước trong việc miễn giảm trách nhiệm hình sự hoặc hình phạt đối với người phạm tội, thể hiện chính sách nhân đạo của Nhà nước ta đối với những người phạm tội, mở ra cho những người phạm tội khả năng ăn năn hối cải, cải tạo, giáo dục trở thành người có ích cho xã hội và nhanh chóng tái hoà nhập cộng đồng.

Ân xá được thực hiện với hai hình thức là đại xá và đặc xá. Theo Luật Đặc xá năm 2018, đặc xá là sự khoan hồng đặc biệt của Nhà nước do Chủ tịch nước quyết định tha tù trước thời hạn cho người bị kết án phạt tù có thời hạn, tù chung thân nhân sự kiện trọng đại, ngày lễ lớn của đất nước hoặc trong trường hợp đặc biệt.

Nhà nước động viên, khuyến khích người bị kết án phạt tù ăn năn hối cải, tích cực học tập, lao động cải tạo để được hưởng đặc xá; tạo điều kiện thuận lợi cho người được đặc xá hòa nhập cộng đồng, ổn định cuộc sống, phấn đấu trở thành người có ích cho xã hội, phòng ngừa tái phạm tội, vi phạm pháp luật.

Ngoài ra, theo khoản Điều 106 Bộ luật Hình sự năm 2015 quy định về tha tù trước thời hạn có điều kiện. Người dưới 18 tuổi đang chấp hành án phạt tù, nếu không thuộc các trường hợp quy định tại khoản 2 Điều 66 của Bộ luật này có thể được tha tù trước thời hạn khi có đủ các điều kiện sau đây:

- Phạm tội lần đầu;

- Có nhiều tiến bộ, có ý thức cải tạo tốt;

- Đã chấp hành được một phần ba thời hạn phạt tù;

- Có nơi cư trú rõ ràng.

CẨM NGỌC

Tội 'Bức tử' theo quy định của Bộ luật Hình sự