Cơ sở pháp lý điều chỉnh hành vi của cán bộ y tế
Theo quy định tại Điều 132 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017), người nào thấy người khác đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng mà không cứu giúp, mặc dù có điều kiện mà không có lý do chính đáng, làm nạn nhân tử vong thì có thể bị xử phạt từ cải tạo không giam giữ đến 2 năm hoặc phạt tù đến 5 năm.
Đặc biệt, với người có nghĩa vụ cứu giúp theo pháp luật hoặc nghề nghiệp, như bác sĩ, y tá – nếu cố tình từ chối hoặc chậm trễ cứu chữa người bị tai nạn mà gây hậu quả nghiêm trọng thì mức xử lý càng nặng. Khi hậu quả là bệnh nhân tử vong, hành vi đó có thể bị xem xét ở khung hình phạt cao nhất của Điều 132 (tù từ 3 đến 5 năm), đồng thời có thể bị xử lý bổ sung là cấm hành nghề, buộc bồi thường dân sự và thu hồi chứng chỉ hành nghề theo Luật Khám, chữa bệnh.
Ngoài ra, hành vi này có thể bị xem xét ở tội "Vô ý làm chết người do vi phạm quy tắc nghề nghiệp" (Điều 129 Bộ luật Hình sự), nếu bác sĩ/y tá có hành vi thiếu trách nhiệm trong cấp cứu, dẫn đến chết người.
Ảnh minh họa.
Khía cạnh đạo đức và nghề nghiệp
Đạo đức ngành y được tóm gọn trong 12 điều y đức, trong đó yêu cầu: “Khi người bệnh cần, phải có mặt kịp thời”, “Hết lòng cứu chữa, không phân biệt giàu nghèo, sang hèn”.
Việc bác sĩ, y tá chối bỏ trách nhiệm cứu người là hành vi phản bội lại lời thề Hippocrates – lời thề thiêng liêng đầu tiên trong sự nghiệp. Hành vi đó không chỉ gây hậu quả trực tiếp với người bệnh mà còn gây mất niềm tin xã hội vào ngành y tế, ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín của cả hệ thống chăm sóc sức khỏe.
Vụ việc gây chấn động dư luận xảy ra năm 2017 tại tỉnh Bình Dương. Theo đó, một người bị tai nạn giao thông nặng được người dân đưa đến phòng khám tư nhân gần hiện trường để cấp cứu. Tuy nhiên, bác sĩ trực tại phòng khám từ chối tiếp nhận, với lý do “không đúng quy trình, không có giấy tờ, lo liên quan pháp lý”. Trong khi chờ chuyển viện, người bị nạn đã tử vong do mất máu quá nhiều.
Cơ quan Công an sau đó vào cuộc xác minh. Dù người bác sĩ không trực tiếp gây tai nạn, nhưng hành vi từ chối cấp cứu người đang nguy kịch – trong khi đủ điều kiện và có chuyên môn – được xác định là không cứu giúp người trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng, và đã bị khởi tố theo Điều 132 Bộ luật Hình sự. Ngoài ra, bác sĩ này còn bị thu hồi chứng chỉ hành nghề và đình chỉ công tác.
Vụ việc đặt ra câu hỏi lớn về trách nhiệm xã hội của cán bộ y tế, đặc biệt trong tình huống khẩn cấp, cần phản ứng nhân đạo và chuyên nghiệp thay vì e ngại pháp lý hoặc thiếu tinh thần cứu người.
Kết luận
Trong mọi tình huống, đặc biệt là tai nạn giao thông, bác sĩ, y tá phải hiểu rằng mạng sống con người là tối thượng. Pháp luật đã trao cho họ quyền cứu chữa và đồng thời cũng ràng buộc nghĩa vụ không được từ chối khi có điều kiện giúp đỡ.
Việc không cứu chữa kịp thời người bị nạn không chỉ vi phạm pháp luật hình sự mà còn trái với đạo đức nghề y, làm tổn hại nghiêm trọng hình ảnh và sứ mệnh cao quý của người thầy thuốc.
