LSVNO - Tại xã Tử Đà, huyện Phù Ninh, từ nhiều năm nay người dân chống chọi với nạn khai thác cát sỏi, thực trạng sạt lở không chỉ cuốn hàng nghìn m2 đất nông nghiệp xuống sông, hàng vạn cây hoa màu của người dân bị hư hỏng tàn phá mà nghiêm trọng hơn hệ thống đê kè quốc gia được nhà nước đầu tư hàng trăm tỷ đồng bị vỡ kè và sạt lở nghiêm trọng.
Những năm qua, cuộc chiến chống nạn khai thác cát sỏi trên sông Lô để bảo vệ đất đai tại xã Tử Đà vô cùng cam go, quyết liệt. Dân ngày đêm canh giữ, phát hiện và tổ chức vây bắt tàu khai thác vi phạm, dân gửi hàng trăm lá đơn cầu cứu khắp các cơ quan chức năng nhưng tất cả đều vô vọng. Hàng nghìn m2 đất nông nghiệp vẫn cứ sạt lở, hoa màu bị tàn phá còn lãnh đạo UBND tỉnh Phú Thọ lại vẫn cứ liên tục ký cấp giấy phép cho doanh nghiệp đầy tai tiếng bất chấp phản đối của người dân.
Tình trạng khai thác cát trên sông Lô trái phép gây sạt lở nghiêm trọng.
Mới đây, UBND tỉnh Phú Thọ đã cấp phép trở lại cho Công ty Thái Sơn được khai thác cát sỏi tại khu vực xã Tử Đà. Tuy nhiên việc cấp phép này khiến nhiều hộ dân tại xã Tử Đà phản đối bởi đất đai hoa màu người dân xung quanh mỏ bị sạt lở nghiêm trọng.
Trao đổi với PV, bà Loan (trú tại khu 2 xã Tử Đà) bức xúc: “Ở khu vực này có Công ty Thái Sơn được cấp phép khai thác cát sỏi nhưng xung quanh khu vực này đất đai bị sạt lở nghiêm trọng. Không rõ có phải doanh nghiệp này hút cát gây sạt lở không nhưng phần lớn diện tích ven sông của gia đình chúng tôi để trồng ngô bị sạt lở tận sâu vào ruộng. Đất mất, hoa màu mất nhưng không ai chịu trách nhiệm đền bù cho chúng tôi”.
Có mặt tại cánh đồng ở khu 2, khu 3 và một số khu khác xã Tử Đà, PV Luật sư Việt Nam Online chứng kiến đất nông nghiệp của người dân bị sạt lở nghiêm trọng. Có nơi bị sạt vài chục mét, ăn sâu vào ruộng ngô của người dân. Hiện chưa có con số thống kê chính xác nhất về diện tích đất nông nghiệp của người dân Tử Đà đã bị làm “mồi” cho “hà bá”, nhưng nhìn những vở sông bị khoét hàm ếch cao 5-7m có thể thấy rằng, hiện trạng sạt lở rất đáng báo động.
Ngày 09/4/2019 UBND xã Tử Đà cùng các cơ quan đoàn thể đi đo thực tế về việc sạt lở do khai thác cát trái phép gây ra. Cụ thể, tại khu 6 sạt lở chiều dài dọc sông là 60m, chiều rộng là 9m, tổng diện tích sạt lở là 540m2. Tại khu 7 chiều dài là 30m, chiều rộng 10,5m, tổng diện tích bị sạt lở là 315m2.
Tại khu 9, chiều dài dọc theo sông là 150m, chiều rộng ra sông là 12m, tổng diện tích sạt lở là 1.800m2. Tại khu 10 thuộc đất canh tác cơ bản của nhân dân, sạt lở chiều dài 58m, chiều rộng ra sông 12,5m, tổng diện tích sạt lở là 725m2. Ngoài ra còn sạt lở tại vị trí đất thuộc UBND xã quản lý với tổng diên tích 2092,5m2, khu vực sạt lở này còn vào đất cơ bản của nhân dân tại khu 2 xã Tử Đà.
Việc sạt lở do khai thác cát trái phép này còn khiến khu vực Kè số 1 thuộc khu 3 xã Tử Đà bị vỡ đầu kè và sạt lở nghiêm trọng.
Theo báo cáo từ UBND xã Tử Đà, trong khu vực được cấp mỏ khai thác của Công ty Thái Sơn, từ ngày 11/02/2019 đến 21/3/2019 có nhiều tàu hút cát trộm không rõ biển số khai thác cát về đêm với số lượng lớn.
Cụ thể, vào 23h ngày 11/02/2019, quần chúng nhân dân báo tin tại khu vực Kè số 1 thuộc khu 3 xã Tử Đà, có 3 tàu hút cát trộm. Ngày 13/02/2019, tại Kè số 1 khu 3, có 3 tàu hút cát trộm. Ngày 14/02/2019, tại khu vực Kè số 1 khu 3, có 3 tàu hút cát trộm.
Ngày 15/02/2019, tại Kè số 1 khu 3, có 3 tàu hút cát trộm. Đặc biệt trong thời gian từ ngày 16/02/2019 đến 21/3/2019, đêm nào cũng có từ 04 tàu khai thác trộm. Đến ngày 15/3/2019, số lượng lên tới 08 tàu hút cát trộm. Hầu hết việc khai thác cát trộm này đều vào ban đêm từ 23h đến 3h sáng hôm sau và khi nhận được tin báo, lực lượng công an xã ra kiểm tra thì các phương tiện đã chạy khỏi hiện trường.
Báo cáo của UBND xã Tử Đà về việc có một số tàu khai thác cát sỏi trái phép.
Hệ thống Kè số 1 thuộc khu 3 xã Tử Đà, được đầu tư hàng trăm tỉ đồng từ ngân sách nhà nước. Đây là công trình bảo vệ bờ sông khỏi tác động xói lở gây ra bởi dòng chảy và sông nhưng không hiểu tại sao, lãnh đạo tỉnh Phú Thọ lại kí cấp phép cho Công ty Thái Sơn được khai thác mỏ chỉ cách hệ thống Kè số 1 hơn 50m. Cũng chính vì việc quản lí và cấp phép có sự “ưu ái” cho doanh nghiệp đã khiến Kè số 1 thuộc khu 3 bị vỡ đầu kè và sạt lở nghiêm trọng do khai thác trái phép. Vậy ai sẽ nhận trách nhiệm trước việc này?
Đất đai bị sạt lở nghiêm trọng, hoa màu người dân bị tàn phá, hệ thống kè bị vỡ và sạt lở… Tuy nhiên từ các cơ quan ban ngành, chính quyền sở tại đến lãnh đạo Công ty Thái Sơn cũng không biết và không thể tìm ra doanh nghiệp hay cá nhân nào lại khai thác cát sỏi trộm trái phép trong khu vực Công ty Thái Sơn quản lý. Nhưng đối với những người dân sở tại họ đã bị mất đất canh tác, bị mất hoa màu mà hàng ngày người dân phải làm việc vất vả thì họ không ngần ngại nghi ngờ những tàu hút cát trộm này là người của Công ty Thái Sơn, vì chỉ có mỗi công ty này được cấp mỏ trong khi các tàu hút cát trộm lại hoạt động gần trong khu vực cấp mỏ của doanh nghiệp này.
Đây không phải là lần đầu tiên người dân có phản ánh về Công ty Thái Sơn. Trước đó, vào những năm 2016, 2017 trong quá trình khai thác, doanh nghiệp này bị người dân tại xã Tử Đà tố khai thác cát sỏi gây sạt lở đất đai hoa màu của người dân, tình hình an ninh trật tự trên địa bàn xã Tử Đà hết sức phức tạp.
Đầu tháng 12/2016, tại khu vực khai thác cát thuộc khu 8, 9 xã Tử Đà, người dân đã phát hiện 4 quả mìn tự chế, với 7 kíp nổ được cài đặt tại khu vực gây sạt lở. Nhiều lá đơn được gửi đi từ địa phương đến tận trung ương. Tình trạng báo động đến mức Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam có văn bản gửi trực tiếp ông Bùi Minh Châu - Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ (hiện là Bí thư Tỉnh ủy Phú Thọ) đề nghị kiểm tra, xử lý về phản ánh khai thác cát rầm rộ gây sạt lở nghiêm trọng.
Ông Hà Kế Tài – Chủ tịch UBND xã Tử Đà cho biết: “Hiện này trên địa bàn xã có Công ty Thái Sơn được UBND tỉnh cấp mỏ khai thác. Tuy nhiên thời gian gần đây có tình trạng một số tàu khai thác cát sỏi trái phép tại khu vực được cấp mỏ gây sạt lở đất đai, hoa màu của người dân và nghiêm trọng hơn là vỡ đầu Kè số 1 thuộc khu 3 xã Tử Đà. Chúng tôi cũng có kiểm tra và phát hiện nhưng những tàu này không ghi biển số, khi đến các tàu lại bỏ chạy. Thẩm quyền xã có hạn nên không xử lý được.
Chúng tôi cũng có gọi phía Công ty Thái Sơn lên hỏi những lãnh đạo Công ty lại chối không phải tàu của họ khai thác. Lời lý giải đó cũng hơi vô lý vì khu vực cấp mỏ của Công ty Thái Sơn mà lại không quản lý được để các tàu khác vào ăn trộm gây ảnh hưởng tới đất canh tác, hoa màu của nhân dân nên tôi cũng yêu cầu phía công ty phải có trách nhiệm bảo vệ khoáng sản trong khu vực được cấp mỏ, nếu xảy ra việc gì thì công ty phải chịu trách nhiệm”.
Trước câu hỏi, việc Kè số 1 thuộc khu 3 bị vỡ đầu kè, bị sạt lở nghiêm trọng, đất nông nghiệp của người dân bị sạt lở, hoa màu bị tàn phá vậy trách nhiệm để xảy ra việc này thuộc về ai? Thì ông Tài chỉ im lặng.
Ông Hà Kế Tài, Chủ tịch UBND xã Tử Đà.
Thiết nghĩ, UBND tỉnh Phú Thọ, UBND huyện Phù Ninh cân cho sớm kiểm tra, xử lý những tổ chức, cá nhân khai thác cát sỏi trái phép để tránh bức xúc trong nhân dân và dư luận.
Luật sư Việt Nam Online sẽ tiếp tục thông tin tới bạn đọc.
Thế Nguyễn
