Những giá trị này tương thích và hội tụ với tinh thần Nghị quyết 27-NQ/TW của Đảng về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới. Việc nghiên cứu, nhận thức đúng đắn và tổ chức thực hiện đầy đủ sứ mệnh nghề nghiệp luật sư là yêu cầu đặc biệt quan trọng trong bối cảnh cải cách tư pháp, xây dựng nhà nước pháp quyền trong giai đoạn hiện nay.
Ảnh minh họa. Nguồn: Internet.
1. Sứ mệnh bảo vệ quyền con người và quyền công dân – giá trị cốt lõi đầu tiên của nghề luật sư
Quy tắc 1, Bộ Quy tắc Đạo đức và Ứng xử nghề nghiệp luật sư Việt Nam xác lập rõ sứ mệnh cốt lõi đầu tiên của luật sư là bảo vệ quyền con người, quyền công dân và quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân. Điều đó cho thấy luật sư không chỉ có trách nhiệm bảo vệ thân chủ, mà còn có nghĩa vụ bảo vệ tổ chc]s cá nhân công; bảo vệ tính hợp pháp, minh bạch và đúng đắn hoạt động cơ quan công quyền. Thông qua tư vấn, đại diện, phản biện và giám sát xã hội, luật sư góp phần ngăn ngừa oan sai, hạn chế lạm quyền và củng cố niềm tin của người dân vào pháp luật. Nhiệm vụ này được xem là nền tảng của nghề luật sư trên thế giới, và tại Việt Nam, nó được xác lập như một thành tố của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa – nơi quyền con người, quyền công dân là giá trị trung tâm của mọi chính sách tư pháp.
2. Sứ mệnh bảo vệ sự độc lập tư pháp – nền tảng của Nhà nước pháp quyền
Tính độc lập quyết định chất lượng và mức độ tiến bộ của mọi thể chế tư pháp, độc lập tư pháp là trụ cột của Nhà nước pháp quyền, bởi chỉ trong điều kiện độc lập, hoạt động điều tra, truy tố, xét xử mới có thể diễn ra khách quan, toàn diện, triệt để và đầy đủ, không bị chi phối bởi bất kỳ áp lực hay lợi ích nào ngoài quy định của pháp luật.
Luật sư – với tư cách thiết chế bổ trợ tư pháp độc lập – có vai trò đặc biệt quan trọng trong bảo vệ độc lập tư pháp. Bằng việc sử dụng lập luận pháp lý khách quan, giám sát thủ tục tố tụng, phản ánh sai phạm và yêu cầu khắc phục khi cần thiết, luật sư góp phần trực tiếp vào việc ngăn ngừa lạm quyền, hạn chế oan sai và củng cố tính liêm chính của hoạt động điều tra, truye tố, xét xử. Tính độc lập trong tư duy và hành nghề không chỉ là nguyên tắc đạo đức của nghề luật sư mà còn là nghĩa vụ chính trị – pháp lý gắn với tiến trình xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam.
3. Sứ mệnh bảo vệ công lý và công bằng – giá trị tối thượng của nghề luật sư
Trong mọi mô hình tư pháp, qua mọi thời kỳ lịch sử, công lý và công bằng luôn được coi là nền tảng bảo đảm sự vận hành liêm chính và nhân văn của bộ máy pháp luật. Công lý không chỉ là việc áp dụng pháp luật đúng, mà là sự tôn trọng phẩm giá con người, sự bình đẳng, bảo đảm moi người đều có thể tiếp cận công lý và tính minh bạch của các quyết định tư pháp. Với vị trí đối trọng quyền lực nhà nước trong phòng xử án, luật sư là chủ thể duy nhất có khả năng bảo vệ những giá trị này bằng tri thức pháp lý và lập luận độc lập. Sứ mệnh bảo vệ công lý của luật sư thể hiện qua việc giám sát trình tự tố tụng, phát hiện vi phạm, kiến nghị sửa chữa và phòng ngừa nguy cơ oan sai. Đây không chỉ là trách nhiệm nghề nghiệp mà còn là đóng góp quan trọng đối với sự phát triển của văn hóa pháp quyền và niềm tin xã hội vào công lý.
4. Sứ mệnh phát triển kinh tế – xã hội và kiến tạo Nhà nước pháp quyền
Nhiệm vụ phát triển kinh tế – xã hội là thành phần không thể tách rời trong sứ mệnh nghề luật sư. Với vai trò bổ trợ tư pháp độc lập, luật sư tham gia tạo dựng một môi trường pháp lý minh bạch, an toàn và có khả năng dự báo, qua đó thúc đẩy đầu tư, kinh doanh và hội nhập quốc tế. Trong thực tiễn, luật sư bảo đảm an toàn pháp lý cho doanh nghiệp thông qua tư vấn tuân thủ, thiết kế giao dịch, quản trị rủi ro và giải quyết tranh chấp. Luật sư cũng là lực lượng quan trọng trong hoạt động góp ý chính sách, cải cách thủ tục hành chính và hoàn thiện pháp luật – tất cả đều là thành tố của một nền kinh tế bền vững và Nhà nước pháp quyền hiện đại.
5. Sự tương đồng giữa Bộ Quy tắc Đạo đức và tinh thần Nghị quyết 27-NQ/TW
Nghiên cứu lý luận và thực tiễn cho thấy sứ mệnh nghề luật sư theo Bộ Quy tắc cùng định hướng chiến lược trong Nghị quyết 27-NQ/TW có sự hội tụ sâu sắc về các giá trị cốt lõi của nghề luật sư. Những nguyên tắc mà Bộ Quy tắc xác lập ở cấp độ nghề nghiệp - đạo đức, liêm chính, trung thực, độc lập, tôn trọng sự thật khách quan đã được Nghị quyết 27-NQ/TW ghi nhận, mở rộng và nâng tầm ở bình diện chiến lược quốc gia. Sứ mệnh bảo vệ công lý và quyền con người được Bộ Quy tắc quy định dưới dạng chuẩn mực nghề nghiệp; còn Nghị quyết 27-NQ/TW xác định đây là mục tiêu của nền tư pháp “nhân văn, liêm chính, phụng sự công lý”. Bên cạnh đó, sứ mệnh của luật sư trong việc đảm bảo an toàn pháp lý, minh bạch giao dịch và niềm tin kinh doanh đã được Nghị quyết 27-NQ/TW nhấn mạnh như điều kiện thiết yếu của môi trường kinh tế bền vững. Cả hai văn kiện tuy khác phạm vi nhưng thống nhất ở mục tiêu chung: khẳng định vị trí của luật sư như lực lượng liên kết giữa đạo đức nghề nghiệp và chiến lược quốc gia về pháp quyền.
Lịch sử truyền thống nghề luật sư đã minh chứng, sứ mệnh nghề luật sư không thể chỉ tồn tại trên trang giấy, đó phải là một mệnh lệnh xuất phát từ trái tim – gắn với niềm tin vào công lý – và cũng là mệnh lệnh của lý trí – gắn với trách nhiệm chính trị và nghĩa vụ phụng sự pháp quyền. Khi luật sư hành động bằng cả tâm và trí để bảo vệ quyền con người, giữ gìn công bằng, bảo đảm sự độc lập của tư pháp và góp phần xây dựng Nhà nước pháp quyền, nghề luật sư không chỉ được tôn vinh, mà còn khẳng định vai trò thiết yếu trong sự phát triển của đất nước. Đây là dấu ấn trực tiếp, bền vững của người luật sư trong giai đoạn cải cách tư pháp hiện nay.
Danh mục tài liệu tham khảo
1. Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 09/11/2022 Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới;
2. Bộ Quy tắc Đạo đức và Ứng xử nghề nghiệp Luật sư Việt Na, Ban hành kèm theo Quyết định số 201/QĐ-HĐLSTQ ngày 13/12/2019 của Hội đồng luật sư toàn quốc.
Luật sư TRẦN VĂN AN
Ủy viên Ban Thường vụ Liên đoàn Luật sư Việt Nam,
Chủ nhiệm lâm thời Đoàn Luật sư tỉnh Bắc Ninh
