Tăng cường công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật trong tình hình mới

(LSVN) - Tình hình tội phạm và vi phạm pháp luật diễn biến hết sức phức tạp trên nhiều lĩnh vực, song công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật tiếp tục được tăng cường và đạt hiệu quả cao hơn. Bài viết khái quát về tình hình, kết quả công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật; đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật trong tình hình mới.

Ảnh minh họa.

Trong những năm qua, trước những diễn biến nhanh, xuất hiện nhiều yếu tố phức tạp của tình hình thế giới và khu vực đặt ra nhiều khó khăn, thách thức mới, Chính phủ đã quán triệt, triển khai có hiệu quả các nội dung chỉ đạo của Trung ương Đảng và Quốc hội và triển khai toàn diện các biện pháp phòng chống tội phạm và vi phạm pháp luật đạt được kết quả tích cực. Cơ bản những nhiệm vụ, chỉ tiêu Quốc hội giao trong Nghị quyết số 96/2019/QH14 được thực hiện tốt, một số nội dung vượt chỉ tiêu, các vụ án rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng được khẩn trương điều tra làm rõ; công tác phát hiện, điều tra án kinh tế, tham nhũng tiếp tục đạt được kết quả quan trọng, có dấu ấn lan tỏa, cảnh tỉnh, răn đe; các phương thức, thủ đoạn mới của tội phạm, nhất là liên quan đến không gian mạng đã được nhận diện và từng bước phòng ngừa, đấu tranh hiệu quả; ngăn chặn ma túy từ sớm, từ xa đạt kết quả bước đầu. Chất lượng công tác điều tra từng bước được nâng cao, có sự kết hợp chặt chẽ giữa các biện pháp phòng ngừa và điều tra khám phá tội phạm; sai phạm, tiêu cực trong hoạt động điều tra được chấn chỉnh, xử lý nghiêm minh. Công tác quản lý nhà nước trên các lĩnh vực được tăng cường trên cơ sở đẩy mạnh chuyển đổi số quốc gia, chuyển đổi trạng thái các mặt công tác từ “truyền thống” sang ứng dụng công nghệ khoa học hiện đại, góp phần nâng cao hiệu quả quản trị xã hội. Hợp tác quốc tế về phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật được đẩy mạnh thực hiện theo chiều sâu, đạt nhiều kết quả quan trọng...

Tình hình, kết quả công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật

Công tác phòng ngừa tội phạm và vi phạm pháp luật

Chính phủ đã chỉ đạo tập trung hoàn thiện thể chế, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý nhà nước trên các lĩnh vực nói chung, công tác phòng ngừa tội phạm và vi phạm pháp luật nói riêng. Tiếp tục chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương đa dạng hóa phương thức và tăng thời lượng công tác tuyên truyền cho nhân dân về phương thức, thủ đoạn hoạt động mới của tội phạm, nhất là tội phạm sử dụng công nghệ cao, tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên mạng internet; phê phán những hành vi vi phạm pháp luật. Về cơ bản, các hoạt động tuyên truyền đã hướng đến đúng nhóm đối tượng, với phương thức phù hợp, góp phần nâng cao cảnh giác và ý thức của người dân trong công tác phòng ngừa tội phạm và vi phạm pháp luật. Các bộ, ngành, địa phương tiếp tục đẩy mạnh công tác xây dựng phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc; nhiều nơi tổ chức Ngày hội toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc tạo thành phong trào rộng khắp và khí thế phòng, chống tội phạm; củng cố hệ thống chính trị ở cơ sở; tổ chức nhiều hình thức, biện pháp và cách làm sáng tạo, phát động nhiều phong trào về phòng, chống tội phạm, vi phạm pháp luật; nhân rộng các mô hình, điển hình tiên tiến; phối hợp tổ chức các hội nghị, hội thảo, giao ban, tập huấn nâng cao năng lực chuyên môn cho đội ngũ báo cáo viên, cán bộ cơ sở về các kỹ năng tuyên truyền phòng, chống tội phạm; xây dựng các trang mạng xã hội kết nối, tương tác giữa cơ quan nhà nước với doanh nghiệp, người dân phục vụ công tác quản lý, điều hành và tuyên truyên phòng ngừa tội phạm, vi phạm pháp luật trên internet, nhất là trên các ứng dụng mạng xã hội. Lực lượng công an và các lực lượng chức năng đã triển khai nhiều kế hoạch, biện pháp phòng ngừa nghiệp vụ, tập trung làm tốt công tác quản lý, giáo dục đối tượng tại địa bàn cơ sở, tập trung nhóm đối tượng có nguy cơ phạm tội cao; chỉ đạo lực lượng công an cơ sở tham mưu với cấp ủy, chính quyền địa phương các chủ trương, biện pháp giải quyết và trực tiếp gặp gỡ, tuyên truyền, vận động nhân dân chấp hành pháp luật, ủng hộ chủ trương phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Bộ Công an chỉ đạo công an các đơn vị, địa phương triển khai các biện pháp nghiệp vụ để nhận diện, phân tích, dự báo sát diễn biến hoạt động của các loại tội phạm xuyên suốt từ trong và sau dịch Covid-19 theo 03 phương thức (phạm tội truyền thống; truyền thống kết hợp với yếu tố mới; mới hoàn toàn) để chủ động triển khai các biện pháp phòng ngừa, đấu tranh hiệu quả.

Công tác phòng, chống tội phạm

Qua công tác phòng ngừa, đấu tranh cho thấy còn nhiều vấn đề tiểm ẩn phát sinh tội phạm, vi phạm pháp luật trong lĩnh vực bảo vệ an ninh quốc gia. Các thế lực thù địch, phản động tiếp tục tăng cường chống phá Đảng, Nhà nước, nhất là triệt để lợi dụng không gian mạng để tuyên truyền, xuyên tạc, kích động biểu tình, gây rối và tổ chức các hoạt hoạt động khủng bố, phá hoại; các vụ tranh chấp, khiếu kiện tăng; tình hình an ninh tại các địa bàn chiến lược còn tiềm ẩn các yếu tố có thể gây bất ổn; vi phạm pháp luật về xuất nhập cảnh trái phép, bảo vệ bí mật Nhà nước còn diễn ra phức tạp... Trước tình hình đó, Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Bộ Ngoại giao và các bộ, ngành, địa phương tăng cường nắm sát tình hình (nhất là tác động của cạnh tranh nước lớn, tình hình Biển Đông, các đối tác, đối tượng trọng điểm...); đồng thời, chủ động tham mưu với Đảng, Nhà nước các chủ trương, giải pháp, ứng xử phù hợp, bảo đảm lợi ích quốc gia, dân tộc, bảo vệ vững chắc Tổ quốc từ sớm, từ xa. Tiếp tục triển khai toàn diện các giải pháp bảo đảm an ninh trật tự, nhất là bảo đảm an ninh mạng, an ninh kinh tế, an ninh chính trị nội bộ, an ninh xã hội, an ninh tại các địa bàn chiến lược, phòng chống khủng bố, đấu tranh với các quan điểm sai trái, thù địch, đấu tranh phòng chống xuất, nhập cảnh trái phép, chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không theo quy định và không khai báo (IUU)... Bảo vệ tuyệt đối an ninh, an toàn các sự kiện chính trị, đối ngoại quan trọng của đất nước; đấu tranh làm thất bại nhiều âm mưu, hoạt động chống đối của các thế lực thù địch, phản động; tích cực giải quyết các vụ khiếu kiện phức tạp, không để hình thành “điểm nóng” về an ninh, trật tự (theo số liệu thống kê trong năm 2023 toàn quốc xảy ra 2.515 vụ việc khiếu kiện phức tạp (tăng 612 vụ việc), có 2.112 vụ liên quan đến đất đai chiếm 83,98%. Trong đó, phát sinh mới 715 vụ việc; đã giải quyết ổn định 915 vụ việc, tạm ổn định 1.215 vụ việc, còn phức tạp 512 vụ). Khởi tố, điều tra xử lý nghiêm các đối tượng vi phạm nghiêm trọng theo quy định của Bộ luật Hình sự. Trong đó, đã khẩn trương điều tra làm rõ vụ việc xảy ra ngày 11/6/2023 tại huyện Cư Kuin, tỉnh Đắk Lắk, khởi tố 92 bị can về các hành vi liên quan và tổ chức rút kinh nghiệm, triển khai đồng bộ các giải pháp không để xảy ra các vụ việc tương tự.

Trước tình hình tội phạm về trật tự xã hội còn nhiều diễn biến phức tạp, Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Công an và các bộ, ngành, địa phương liên quan ban hành và triển khai nhiều kế hoạch, giải pháp nhằm kiềm chế sự gia tăng và kéo giảm số vụ phạm tội về trật tự xã hội; tổ chức tấn công, trấn áp quyết liệt các loại tội phạm nổi lên, nhất là tội phạm có tổ chức, tội phạm sử dụng vũ khí, vật liệu nổ để gây án, mua bán người, xâm hại trẻ em, tội phạm liên quan đến “tín dụng đen”, lừa đảo chiếm đoạt tài sản… Kịp thời nhận diện và đấu tranh có hiệu quả với những phương thức, thủ đoạn tội phạm mới nổi lên trên các tuyến, địa bàn trọng điểm. Theo số liệu thống kê, trong năm 2023 đã điều tra, khám phá 39.256 vụ phạm tội về trật tự xã hội, đạt tỉ lệ 81,61%, trong đó án rất nghiêm trọng đạt 93,2%, án đặc biệt nghiêm trọng đạt 96,62%, vượt chỉ tiêu Quốc hội giao; triệt phá 603 băng, nhóm tội phạm xâm phạm trật tự xã hội, các vụ án rất nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng, gây bức xúc dư luận xã hội đều được khẩn trương điều tra làm rõ.

Tình hình tội phạm tham nhũng, kinh tế, buôn lậu nổi lên là các hành vi tham nhũng, tiêu cực trong hoạt động kiểm định an toàn phương tiện giao thông, đào tạo, sát hạch lái xe, khai thác tài nguyên, khoáng sản gây bức xúc dư luận; vi phạm quy định về quản lý tài sản công, đấu thầu, đấu giá với thủ đoạn thông đồng, móc ngoặc giữa chủ đầu tư, nhà thầu với đơn vị thẩm định nhằm tham nhũng, trục lợi, chiếm đoạt tài sản Nhà nước; vi phạm trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng, chứng khoán, trái phiếu doanh nghiệp, có sự cấu kết giữa doanh nghiệp và cán bộ ngân hàng; tội phạm trong lĩnh vực quản lý, sử dụng đất đai tiếp tục diễn ra ở nhiều địa phương, chủ yếu là các sai phạm trong công tác thu hồi đất, đền bù, hỗ trợ giải phóng mặt bằng và quản lý, sử dụng đất đai với mục đích trục lợi. Tội phạm trốn thuế, mua bán trái phép hóa đơn giá trị gia tăng, gây thiệt hại tài sản lớn. Tội phạm buôn lậu, gian lận thương mại, vận chuyển, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm diễn ra phức tạp trên các tuyến, địa bàn trọng điểm. Chính phủ đã quán triệt, triển khai, thực hiện nghiêm túc các quan điểm, chủ trương, chính sách, chỉ đạo của Trung ương Đảng, Quốc hội về phòng, chống tội phạm kinh tế, tham nhũng. Rà soát, khắc phục sơ hở, thiếu sót để phòng ngừa tội phạm trong lĩnh vực đấu thầu, đấu giá, bất động sản, mua sắm thuốc chữa bệnh, trang thiết bị y tế, thị trường chứng khoán, phát hành trái phiếu doanh nghiệp, đăng kiểm phương tiện cơ giới, đào tạo, sát hạch lái xe, hoạt động chuyển tiền ra nước ngoài, hoạt động thương mại điện tử... Chủ động nhận diện, phát hiện phương thức, thủ đoạn phạm tội mới trong các hoạt động kinh tế. Triển khai nhiều giải pháp phòng ngừa, đấu tranh các hoạt động buôn lậu, buôn bán hàng giả, hàng kém chất lượng. Phát hiện, điều tra xử lý nghiêm các hành vi tham nhũng, tiêu cực trong các lĩnh vực với phương châm “xử lý một vụ cảnh tỉnh cả vùng, cả lĩnh vực”, thu hồi tối đa tài sản bị chiếm đoạt; đẩy nhanh tiến độ điều tra, xử lý các vụ án kinh tế, tham nhũng lớn thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, Ban Chỉ đạo phòng, chống tham nhũng, tiêu cực cấp tỉnh theo dõi, chỉ đạo.

Tội phạm về môi trường, tài nguyên, an toàn thực phẩm xảy ra trên nhiều lĩnh vực, địa bàn, đa dạng về hành vi, như: xả thải vượt quy chuẩn ra môi trường, vi phạm quy định về quản lý, xử lý chất thải nguy hại, chất thải rắn thông thường; khai thác, vận chuyển, kinh doanh khoáng sản trái phép không có nguồn gốc hợp pháp; vi phạm pháp luật về quản lý, bảo vệ rừng, khai thác lâm sản trái phép, có dấu hiệu tiếp tay, bao che của cán bộ cơ quan quản lý nhà nước... Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương tiếp tục nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, hoàn thiện thể chế trong công tác quản lý môi trường, tài nguyên, vệ sinh, an toàn thực phẩm. Triển khai thực hiện có hiệu quả cam kết của Việt Nam tại Hội nghị thượng đỉnh Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu lần thứ 26. Tăng cường phòng, chống tội phạm, vi phạm pháp luật trong lĩnh vực an toàn thực phẩm, hoạt động khai thác, vận chuyển, kinh doanh khoáng sản, nhất là hoạt động khai thác, sử dụng khoáng sản trái phép, vi phạm về bảo vệ, phát triển rừng, bảo vệ động vật hoang dã, quý hiếm. Tập trung giải quyết vi phạm pháp luật gây ô nhiễm môi trường tại các lưu vực sông, hệ thống thủy lợi. Trong năm 2023, đã phát hiện, xử lý 2.110 vụ (nhiều hơn 18,87%), 2.211 tổ chức, cá nhân phạm tội về môi trường, tài nguyên, an toàn thực phẩm; khởi tố 636 vụ, 739 bị can.

Tình hình tội phạm, vi phạm pháp luật trên không gian mạng tiếp tục có chiều hướng gia tăng. Các hành vi vi phạm chủ yếu là lừa đảo qua mạng gia tăng với nhiều phương thức, thủ đoạn tinh vi và thường xuyên thay đổi khó phát hiện, đấu tranh. Tổ chức đánh bạc, đánh bạc qua mạng với số tiền lớn. Hoạt động “tín dụng đen”, vay tiền nhanh, vay ngang hàng trên các nền tảng di động và qua mạng diễn ra phức tạp, một số vụ do đối tượng người nước ngoài cầm đầu điều hành các trang mạng, đường dây phạm tội... Trước tình hình đó, Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Công an phối hợp với các bộ, ngành, địa phương nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trên lĩnh vực viễn thông, công nghệ thông tin, ngân hàng, thương mại điện tử; thực hiện các biện pháp cấp bách tăng cường bảo vệ an ninh mạng trong tình hình hiện nay. Ban hành Nghị định số 13/2023/NĐ-CP ngày 17/4/2023 về bảo vệ dữ liệu cá nhân. Tăng cường kiểm tra, rà soát, khắc phục các lỗ hổng bảo mật, các nguy cơ gây mất an ninh, an toàn các hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu; ứng dụng Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư xác thực, chuẩn hóa các thông tin thuê bao di động, loại bỏ “sim rác”. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật; thường xuyên thông báo các thủ đoạn sử dụng công nghệ cao, không gian mạng hoạt động lừa đảo chiếm đoạt tài sản... Theo số liệu thống kê, trong năm 2023, cả nước đã phát hiện, xử lý 1.600 vụ (nhiều hơn 203,61%), 478 đối tượng (nhiều hơn 48,91%). Trong đó, đã phát hiện xử lý nhiều vụ phạm tội với phương thức, thủ đoạn mới liên quan đến hoạt động lừa đảo chiếm đoạt tài sản, đánh bạc, kinh doanh đa cấp, giao dịch tiền ảo, vàng, ngoại hối, chứng khoán, mua bán người, môi giới mại dâm trên không gian mạng; các hành vi chiếm đoạt dữ liệu cá nhân, chiếm quyền điều khiển, chiếm đoạt tài sản của cá nhân, doanh nghiệp trên không gian mạng.

Tình hình tội phạm ma túy trên thế giới và trong khu vực gia tăng sau dịch Covid-19 đã tác động đến tình hình trong nước; hoạt động mua bán, vận chuyển trái phép ma túy từ các nước châu Âu vào nước ta qua đường hàng không gia tăng; phát hiện nhiều đường dây vận chuyển ma túy từ Lào, Campuchia vào trong nước với khối lượng lớn. Tình trạng sử dụng trái phép ma túy, nhất là ma túy tổng hợp trong các cơ sở đầu tư kinh doanh có điều kiện về an ninh, trật tự, dịch vụ lưu trú, nhà chung cư... diễn ra ở nhiều địa phương; xuất hiện một số loại ma túy mới “núp bóng” thuốc lá điện tử, các loại thực phẩm, nước uống gây hại nhiều mặt đến thanh thiếu niên. Đây là một trong những nguy cơ tiềm ẩn phát sinh nhiều loại tội phạm. Thủ tướng Chính phủ đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, đôn đốc, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc để thực hiện có hiệu quả Luật Phòng, chống ma túy 2021; tổ chức Hội nghị trực tuyến toàn quốc chỉ đạo tăng cường các giải pháp phòng, chống ma túy; triển khai Tháng hành động phòng chống ma túy năm 2023 với chủ đề “Phòng, chống ma túy quyết liệt, hiệu quả, nâng cao trách nhiệm, chủ động phối hợp - Vì một cộng đồng sạch ma túy”. Tăng cường tuyên truyền và tôn vinh các điển hình tiên tiến trong phòng, chống ma túy. Lực lượng công an, quân đội, hải quan đã triển khai các phương án, kế hoạch đấu tranh, trấn áp tội phạm về ma túy trên các tuyến, địa bàn trọng điểm, trong đó phối hợp chặt chẽ trong đấu tranh phòng, chống tội phạm ma túy ở khu vực biên giới, cửa khẩu, cảng hàng không, cảng biển và trên biển và thường xuyên thông tin, trao đổi phương thức, thủ đoạn, diễn biến hoạt động của tội phạm cho các cơ quan có liên quan để triển khai các biện pháp phòng ngừa, đấu tranh. Đẩy mạnh các biện pháp đấu tranh ngăn chặn ma túy từ xa, từ bên ngoài biên giới lãnh thổ, ngăn chặn ma túy thẩm lậu vào trong nước. Các lực lượng chức năng đã triệt phá được nhiều đường dây mua bán, vận chuyển ma túy lớn, xuyên quốc gia, thu giữ số lượng ma túy lớn; chuyển hóa các địa bàn phức tạp về ma túy tại cơ sở; làm rõ nhiều phương thức, thủ đoạn phạm tội mới.

Tình hình, công tác xử lý vi phạm hành chính

Thời gian qua, tình hình vi phạm hành chính còn diễn ra phức tạp, hầu như trên tất cả các lĩnh vực. Trước tình hình đó, Chính phủ đã chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương thực hiện có hiệu quả các quy định của pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trên các lĩnh vực. Các vụ việc vi phạm hành chính cơ bản được phát hiện và xử lý kịp thời, bảo đảm đúng thẩm quyền, trình tự, thủ tục theo quy định của pháp luật. Trong năm 2023, toàn quốc đã xử phạt vi phạm hành chính 5.658.725 vụ việc (nhiều hơn 3,25%), chuyển cơ quan chức năng truy cứu trách nhiệm hình sự 10.021 vụ việc (nhiều hơn 45,25%); đã thi hành 4.687.245 quyết định xử phạt (đạt tỉ lệ 82,83%).

Bên cạnh những kết quả nêu trên, tình hình tội phạm và vi phạm pháp luật vẫn còn diễn biến phức tạp và có chiều hướng gia tăng, xuất hiện ngày càng nhiều phương thức, thủ đoạn phạm tội mới, nhất là tội phạm trên không gian mạng, tội phạm sử dụng công nghệ cao... Công tác phòng ngừa tội phạm và vi phạm pháp luật, nhất là phòng ngừa xã hội chưa mang lại hiệu quả cao. Công tác quản lý, phòng ngừa các đối tượng có nguy cơ phạm tội ở địa bàn cơ sở chưa đáp ứng yêu cầu. Nhiều loại tội phạm tiếp tục có chiều hướng gia tăng, nhất là nhóm tội phạm xâm phạm sở hữu, tội phạm trên không gian mạng, tội phạm về ma túy. Vi phạm hành chính diễn ra trên nhiều lĩnh vực; thậm chí có bộ phận người dân còn có tâm lý coi thường pháp luật. Trật tự, an toàn xã hội còn một số mặt phức tạp, xảy ra một số vụ cháy, tai nạn giao thông đặc biệt nghiêm trọng làm chết nhiều người.

Nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế nêu trên chủ yếu là do tác động phức tạp từ tình hình thế giới, khu vực đến các lĩnh vực trong nước, nhất là những khó khăn về kinh tế - xã hội làm gia tăng các nguyên nhân, điều kiện phát sinh tội phạm, vi phạm pháp luật. Vai trò, trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền cơ sở một số nơi chưa phát huy tốt trong lãnh đạo, chỉ đạo công tác kiểm tra, giám sát, thanh tra, phát hiện, xử lý tội phạm và vi phạm pháp luật; người đứng đầu một số cơ quan, tổ chức, đơn vị chưa đề cao vai trò, trách nhiệm trong phòng, chống tội phạm, vi phạm pháp luật. Vẫn còn bất cập trong các cơ chế, chính sách, quy định của pháp luật bị các đối tượng lợi dụng. Công tác tuyên truyền phòng ngừa chưa đến được nhiều với đối tượng cần tuyên truyền, nhất là tuyên truyền phòng, chống ma túy, mua bán người ở vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo. Ý thức tự bảo vệ của một bộ phận người dân chưa cao, nhất là khi tham gia không gian mạng. Các nguồn lực cho công tác phòng, chống tội phạm, vi phạm pháp luật còn hạn chế; năng lực, trình độ, ý thức trách nhiệm của một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức và trang bị phương tiện của một số đơn vị trực tiếp đấu tranh phòng, chống tội phạm, vi phạm pháp luật chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn.

Đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật trong tình hình mới

Năm 2024, dự báo tình hình thế giới, khu vực tiếp tục diễn biến phức tạp, đặt ra nhiều khó khăn, thách thức mới. Để nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật, trong thời gian tới cần tập trung chỉ đạo, thực hiện tốt, đồng bộ các giải pháp trọng tâm như sau:

Thứ nhất, tiếp tục quán triệt, triển khai thực hiện có hiệu quả các chủ trương của Đảng, Nhà nước về phòng, chống tội phạm, vi phạm pháp luật, phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị và quần chúng nhân dân tham gia công tác bảo vệ an ninh trật tự. Đẩy mạnh thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân, gắn với thực hiện tốt các chính sách an sinh xã hội, quan tâm đến các đối tượng yếu thế, đối tượng có nguy cơ phạm tội... Thực hiện có hiệu quả các chiến lược, chương trình, đề án, dự án về bảo vệ an ninh quốc gia, phòng chống tội phạm, phòng chống ma túy, phòng chống mua bán người. Xác định rõ trách nhiệm của người đứng đầu các bộ, ngành, cơ quan, đơn vị, địa phương trong thực hiện các nhiệm vụ phòng, chống tội phạm, vi phạm pháp luật. Thứ hai, tích cực xây dựng và hoàn thiện cơ chế, chính sách, pháp luật liên quan đến công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật; rà soát khắc phục ngay những sơ hở, thiếu sót, không để tội phạm lợi dụng hoạt động. Thực hiện có hiệu quả Nghị quyết số 126/NQ- CP ngày 14/8/2023 của Chính phủ về một số giải pháp nâng cao chất lượng công tác xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật và tổ chức thi hành pháp luật nhằm ngăn ngừa tình trạng tham nhũng, lợi ích nhóm, lợi ích cục bộ. Chuẩn bị tốt nội dung các dự án Luật trình Quốc hội (Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ; Luật Phòng, chống mua bán người; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ...) và các điều kiện triển khai thực hiện ngay sau khi Quốc hội ban hành.

Thứ ba, tăng cường công tác nắm, phân tích, dự báo sát tình hình thế giới, khu vực, trong nước từ sớm, từ xa; kịp thời tham mưu với Đảng, Quốc hội các chủ trương, giải pháp bảo đảm lợi ích quốc gia, dân tộc, giữ vững an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội. Đấu tranh làm thất bại các âm mưu, hoạt động chống phá của các thế lực thù địch, phản động chống phá Đảng, Nhà nước; tăng cường bảo đảm an toàn, an ninh mạng, an ninh xã hội, an ninh kinh tế, chính trị nội bộ, an ninh tại các địa bàn chiến lược.

Thứ tư, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác phòng ngừa xã hội, phòng ngừa nghiệp vụ, hạn chế các nguyên nhân, điều kiện phát sinh tội phạm, ngăn chặn tội phạm ngay từ khi mới phát sinh. Tập trung làm tốt công tác tuyên truyền, cảnh báo các phương thức, thủ đoạn hoạt động của tội phạm đến các tầng lớp nhân dân, xây dựng ý thức chấp hành pháp luật, cảnh giác phòng ngừa tội phạm; phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, các ngành trong công tác quản lý, giáo dục đối tượng tại địa bàn cơ sở (nhất là quản lý người nghiện, người sử dụng trái phép chất ma túy, người tâm thần, “ngáo đá”...); quan tâm giúp đỡ người mãn hạn tù, người được đặc xá trở về địa phương sớm tái hòa nhập cộng đồng, không tái phạm tội. Củng cố, nâng cao chất lượng, hiệu quả phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc, xây dựng và nhân rộng mô hình nhân dân tự phòng, tự quản, tự bảo vệ, tự hòa giải, phát huy tổ hòa giải, vai trò của người có uy tín để chủ động phát hiện và giải quyết các xung đột xã hội, hòa giải các mâu thuẫn trong nội bộ nhân dân; đầu tư nhân rộng các mô hình camera giám sát an ninh tại các địa bàn công cộng; nhân rộng các mô hình, điển hình tiên tiến, khen thưởng gương người tốt, việc tốt trong phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật.

Thứ năm, tiếp tục tăng cường đấu tranh các loại tội phạm, nhất là tội phạm có tổ chức liên quan đến “tín dụng đen”, tội phạm xuyên quốc gia, có yếu tố nước ngoài, tội phạm hoạt động núp bóng doanh nghiệp, tội phạm chống người thi hành công vụ, tội phạm sử dụng vũ khí, vật liệu nổ gây án, tội phạm xâm phạm trẻ em, mua bán người, giết người do mâu thuẫn nội bộ trong nhân dân, “tội phạm đường phố”, tội phạm cướp, cướp giật, trộm cắp tài sản, lừa đảo chiếm đoạt tài sản, tội phạm ma túy... Tổ chức đấu tranh trấn áp các loại tội phạm theo tuyến, địa bàn, lĩnh vực. Xử lý nghiêm tội phạm và vi phạm pháp luật về kinh tế, tham nhũng, buôn lậu, môi trường, sử dụng công nghệ cao. Làm tốt công tác thanh loại, truy bắt, vận động đầu thú đối tượng truy nã, nhất là số đối tượng nguy hiểm và đặc biệt nguy hiểm. Triển khai toàn diện công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực theo chỉ đạo của Ban chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Tổ chức thực hiện có hiệu quả công tác tiếp nhận, xử lý tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố; công tác bắt, giam, giữ và điều tra, xử lý tội phạm. Thường xuyên thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật trong hoạt động điều tra, xử lý tội phạm và vi phạm pháp luật.

Thứ sáu, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về an ninh, trật tự, nhất là tăng cường quản lý cư trú, quản lý hoạt động của người nước ngoài tại Việt Nam, quản lý ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện về an ninh, trật tự; quản lý vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ; trật tự, an toàn giao thông, phòng chống cháy, nổ... Chú trọng khai thác hiệu quả ứng dụng Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và Đề án 06 của Chính phủ về “Phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2021 - 2025, tầm nhìn đến năm 2030”, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, quản trị xã hội, cải cách hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp, hạn chế tham nhũng, tiêu cực, nâng cao hiệu quả phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật. Tăng cường giám sát và thực hiện các kiến nghị, khiếu nại của nhân dân ở cơ sở, góp phần phòng ngừa và giảm thiểu các yếu tố phát sinh tội phạm và vi phạm pháp luật.

Thứ bảy, tăng cường nghiên cứu, ứng dụng khoa học, công nghệ, đẩy mạnh chuyển đổi số quốc gia, chuyển đổi trạng thái các mặt công tác phòng, chống tội phạm từ “truyền thống” sang “hiện đại”. Đầu tư kinh phí, trang thiết bị, phương tiện kỹ thuật, nâng cao năng lực đáp ứng yêu cầu, thực tiễn công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật. Đẩy mạnh công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, nâng cao năng lực, đạo đức nghề nghiệp, ý thức trách nhiệm và các kỹ năng công vụ cho lực lượng thực thi pháp luật. Quan tâm bổ sung đội ngũ cán bộ trực tiếp làm nhiệm vụ phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật, nhất là đội ngũ điều tra viên, công an cấp xã. Siết chặt kỷ luật, kỷ cương hành chính, công vụ; chấn chỉnh, xử lý nghiêm các hành vi nhũng nhiễu, tiêu cực, tham nhũng, lãng phí của cán bộ, công chức, viên chức. Tiếp tục quan tâm tăng cường nguồn lực xây dựng lực lượng Công an nhân dân góp phần thực hiện có hiệu quả công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật, bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội của đất nước theo tinh thần Nghị quyết số 12-NQ/TW, ngày 16/3/2022 của Bộ Chính trị khóa XIII về “Đẩy mạnh xây dựng lực lượng Công an nhân dân thật sự trong sạch, vững mạnh, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới”.

Thứ tám, đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong phòng, chống tội phạm, nhất là tăng cường hợp tác theo chiều sâu ở cả cấp độ Trung ương và địa phương với các nước có chung đường biên giới, các nước có đông người Việt Nam sinh sống, làm việc; phối hợp đấu tranh có hiệu quả với các loại tội phạm xuyên quốc gia, tội phạm do người Việt Nam thực hiện ở nước ngoài, tội phạm do người nước ngoài thực hiện ở Việt Nam. Tranh thủ các nguồn tài trợ quốc tế về tài chính, khoa học, kỹ thuật phục vụ công tác điều tra, xử lý tội phạm.

NGỌ DUY THI

Học viện Cảnh sát nhân dân

Xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam xã hội chủ nghĩa: Những yếu tố tác động và vấn đề đặt ra