Vai trò Luật sư bảo vệ quyền trẻ em trong vụ án bạo hành trẻ em

(LSVN) - Trẻ em thuộc nhóm yếu thế trong xã hội, rất cần sự quan tâm, chăm sóc, giáo dục. Nhà nước luôn dành cho trẻ em  các quy định pháp luật, chính sách quan tâm đặc biệt. Trong thời gian gần đây do ảnh hưởng dịch bệnh những vụ việc trẻ em bị bạo hành có chiều hướng gia tăng. Các vụ việc trẻ em bị bạo hành được xử lý nghiêm với mức hình phạt nghiêm khắc các đối tượng bạo hành trẻ em. Đối tượng bạo hành là người thân trong gia đình như bố, người chung sống như vợ chồng. Mức độ bạo hành có xu hướng gia tăng đối với trẻ em do dạy con bằng bạo lực dẫn đến tử vong, gây hậu quả nghiêm trọng đến sức khoẻ, tính mạng trẻ em.

Tuyên truyền pháp luật phòng, chống xâm hại trẻ em trên không gian mạng.

Hoạt động xét xử giữ vai trò đảm bảo sự công bằng, bảo vệ nạn nhân là trẻ em khi đưa ra mức hình phạt nghiêm khắc trong bản án để tăng cường tính răn đe đối với những hành vi vi phạm quyền trẻ em, vi phạm pháp luật.

Đóng góp vào bảo vệ công lý, bảo vệ quyền trẻ em là đội ngũ Luật sư góp phần bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của trẻ em trong vụ việc trẻ em bị bạo hành. Xuất phát từ đặc trưng nghề nghiệp là bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của những người yếu thế đặc biệt bảo vệ trẻ em Luật sư Việt Nam ngày càng có nhiều đóng góp trong công cuộc bảo vệ quyền trẻ em.

Thời gian gần đây, xảy ra liên tiếp các vụ việc trẻ em bị bạo hành gây nhiều hậu quả thương tâm. Điển hình như vụ việc bé V.A ở Bình Thạnh, TP. Hồ Chí Minh bị người tình của bố bạo hành đến tử vong, hay vụ việc bé L.H.A ở Bắc Từ Liêm, Hà Nội bị bố ruột đánh chết chỉ vì đọc sai chữ H. Gần đây nhất là vụ việc bé gái tên Tr. (sinh năm 2021) nhập viện tại Bệnh viện Nhi Trung ương ngày 26/7/2022 trong tình trạng tím tái, li bì và sốt cao, nghi bị ngược đãi, hành hạ. Qua điều tra, lực lượng chức năng xác định mẹ cháu Tr. thuê người trông cháu để đi làm ở tỉnh khác. Trong quá trình trông cháu Tr., do cháu bị sốt và quấy khóc nên vợ chồng người trông cháu đã dùng dây sạc điện thoại buộc chân, dùng que gỗ, búa nhựa đánh vào đầu, người, dùng chăn quấn vào người và dùng băng dính bịt miệng cháu Tr. và còn rất nhiều vụ thương tâm khác khiến dư luận phẫn nộ. Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến việc trẻ em bị bạo hành là sự thiếu hiểu biết pháp luật về quyền trẻ em của những người có hành vi bạo hành.

Đáng chú ý hơn hết là việc nhiều người vẫn còn chưa phân biệt được sự khác nhau của dạy dỗ trẻ và bạo hành trẻ em. Nhiều người vẫn cho rằng, đánh trẻ là một hành vi dạy dỗ và đây là việc riêng của gia đình, rằng “Thương cho roi cho vọt” là cách dạy dỗ con cái của mình. Nhiều người bên cạnh cũng cho rằng, đó là việc riêng gia đình người khác nên thôi không can thiệp, không hỏi han, lơ đi như không biết. Chính vì suy nghĩ “việc riêng của gia đình” nên khi Luật sư tham gia tố tụng với vai trò người bảo vệ quyền và lợi ích của bị hại, người đại diện hợp pháp của bị hại không hợp tác vì cho rằng đó là việc tự dạy bảo con trong gia đình nên không cần Luật sư tham gia bảo vệ. Điều nay, gây khó khăn cho Luật sư trong việc thu thập chứng cứ, lời khai từ những người làm chứng, người đại diện cho bị hại.

Trong phiên tòa xét xử sơ thẩm vụ việc bé L.H.A bị bố bạo hành dẫn đến tử vong tại Tòa án nhân dân quận Bắc Từ Liêm, tôi là người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho bị hại yêu cầu áp dụng tình tiết tăng nặng do người bị bạo hành là trẻ em gây hậu quả tử vong. Người có hành vi bạo hành và những thân xung quanh vẫn chưa ý thức được người bị bạo hành không chỉ là con của mình mà còn là một công dân được pháp luật bảo vệ quyền được sống. Điều này gây ra khó khăn trong quá trình thực hiện nhiệm vụ của Luật sư khi thu thập chứng cứ, lấy lời khai, quá trình bảo vệ quyền lợi hợp pháp của bị hại là trẻ em tại Toà án.

Luật sư tham gia bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của trẻ em bị bạo hành chủ yếu tham gia trợ giúp pháp lý miễn phí. Trong vụ việc trẻ em bị bạo hành, Luật sư đóng vai trò rất quan trọng tham gia vào quá trình lấy lời khai, cùng kiểm tra, giám sát quá trình thực hiện giám định pháp y, xem xét việc thu thập chứng cứ đã đầy đủ, khách quan chưa, quá trình tham gia của Luật sư sẽ thực hiện bảo vệ quyền và lợi ích của bị hại, góp phần bảo vệ công lý. Kết luận giám định pháp y khi trẻ em bị tử vong do bạo hành cần kịp thời, chính xác, khách quan, đầy đủ nếu không đáp ứng thì sẽ có thể dẫn đến việc xét xử sẽ chưa khách quan, toàn diện.

Luật sư là những người hiểu biết pháp luật nói chung và pháp luật bảo vệ quyền trẻ em nói riêng, có kinh nghiệm bảo vệ trẻ em sẽ tham gia tố tụng từ giai đoạn tố cáo, điều tra, truy tố, xét xử. Luật sư bảo vệ quyền trẻ em trong đó có trẻ em bị bạo hành có kinh nghiệm trong việc tham gia các vụ việc hình sự để bảo vệ quyền trẻ em.

Một số vụ án bạo hành trẻ em dẫn đến trẻ em, tuỳ theo diễn biến vụ việc, kết luận điều tra mà truy tố các tội danh giết người, tội hành hạ người khác, tội cố ý gây thương tích dẫn đến chết người. Vụ việc bé V.A bị “dì ghẻ” bạo hành gây nhiều bức xúc trong dư luận hiện nay. Luật sư Trần Thị Ngọc Nữ, Luật sư Nguyễn Anh Thơm - người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho bị hại đã đề nghị xác định tỉ lệ thương tật, thương tích của bị hại trong các ngày 7-10-11-12/12/2021, đề nghị thay đổi tội danh bị cáo Thái là đồng phạm với bị cáo Trang về tội "Giết người", "Cố ý gây thương tích". Sau khi hội ý, Hội đồng xét xử nhận thấy căn cứ vào Điều 205, Điều 206, Điều 207, Bộ luật Hình sự, việc xác định thương tích là bắt buộc, Hội đồng xét xử cho rằng cần hoãn phiên tòa, trả hồ sơ cho Viện kiểm sát để điều tra bổ sung, xác định lại tỉ lệ thương tích của bị hại theo yêu cầu của Luật sư. Trong vụ việc bé L.H.A ở Bắc Từ Liêm bị bố bạo hành bằng đũa gỗ, gậy gỗ khi dạy học dẫn tử vong do bị chấn thương nặng phần lưng và mông cháu bé, tôi cũng đã kiến nghị Hội đồng xét xử áp dụng tình tiết tăng nặng với bị cáo Lê Thành Công và được Hội đồng xét xử chấp thuận. Từ đó có thể thấy Luật sư đóng vai trò quan trong vụ việc trẻ em bị bạo hành, công tâm vì quyền trẻ em, góp phần xét xử đúng người, đúng tội.

Bên cạnh việc tham gia vào các vụ án với vai trò người bảo vệ quyền và lợi ích của bị hại. Đội ngũ Luật sư cũng đang làm rất tốt công tác tuyên truyền pháp luật về quyền trẻ em, bảo vệ trẻ em khỏi bạo hành, xâm hại. Trong nửa đầu năm 2022, đã có rất nhiều buổi tuyên pháp luật vì quyền trẻ em được tổ chức tại các trường trung học cơ sở, trung học phổ thông và phối hợp tổ chức tại các Ủy ban cấp xã phường tại Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và nhiều tỉnh thành trên toàn quốc.

Nhằm khẳng định rõ hơn nữa vị trí, vai trò của Luật sư trong bảo vệ quyền trẻ em, đội ngũ Luật sư tiếp tục nâng cao kiến thức nghiệp vụ, trau dồi thêm hiểu biết tâm sinh lý trẻ em, tâm lý của gia đình nạn nhân. Tiếp tục nâng cao vai trò của Luật sư trong vụ án hình sự để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của trẻ em đảm bảo việc xây dựng Nhà nước pháp quyền.

Thạc sĩ, Luật sư PHẠM THỊ BÍCH HẢO

Ủy viên BCH Hội Bảo vệ quyền trẻ em Việt Nam

Luật sư trong thời đại 4.0: Thời cơ và thách thức