Ảnh minh hoạ.
Báo cáo một số vấn đề lớn trong tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi), Ủy ban Xã hội của Quốc hội cho biết, để khắc phục bất cập khi xử lý các vụ việc chậm đóng, trốn đóng bảo hiểm xã hội, dự thảo Luật được chỉnh lý theo hướng làm rõ và tách riêng các điều về xác định chậm đóng, trốn đóng, xử lý chậm đóng, xử lý trốn đóng, để phân định rõ hành vi chậm đóng và hành vi trốn đóng bảo hiểm xã hội, qua đó có thể áp dụng biện pháp xử lý phù hợp. Bên cạnh quy định về xử lý hành chính, cần nâng cấp xử lý theo hướng truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật.
Điều 216 Bộ luật Hình sự hiện hành đã quy định tội danh chậm đóng bảo hiểm xã hội nhưng trong Luật Bảo hiểm xã hội hiện nay chưa có quy định về việc xử lý hình sự đối với tội danh chậm đóng bảo hiểm xã hội của chủ sử dụng lao động, do đó cần nghiên cứu bổ sung quy định này cho đồng bộ, thống nhất.
Đồng tình với hướng tiếp thu trên, đại biểu Nguyễn Đại Thắng (Đoàn Đại biểu tỉnh Hưng Yên) cho rằng, việc mở rộng các chế tài xử lý như Chính phủ trình là phù hợp, đáp ứng yêu cầu thực tiễn đặt ra. Tuy nhiên, để tăng cường chế tài xử lý hành vi vi phạm chậm đóng, trốn đóng bảo hiểm xã hội, đồng thời nâng cao hơn nữa trách nhiệm đóng bảo hiểm xã hội của người sử dụng lao động, đại biểu đề nghị, dự thảo Luật cần bổ sung các chế tài nhằm tăng tính răn đe đối với trường hợp người sử dụng lao động cố tình trốn tránh đóng, chậm đóng bảo hiểm xã hội, trừ những lý do khách quan.
Theo Đại biểu Trần Văn Khải (Đoàn Hà Nam) phân tích, dự thảo Luật đã phân định rõ hai hành vi chậm đóng và trốn đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc. Tuy nhiên, tại dự thảo Luật quy định xử lý vi phạm về chậm đóng, trốn đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc thì đóng chậm hay trốn đóng đều xử lý vi phạm như nhau. Đại biểu đề nghị, cơ quan soạn thảo rà soát, nghiên cứu bổ sung biện pháp xử lý đối với hai hành vi vi phạm này cho phù hợp. Đồng thời, cần quy định rõ thời gian chậm đóng bao lâu sẽ được xem là trốn đóng bảo hiểm xã hội.
Bên cạnh đó, cần quy định khái niệm chậm đóng bảo hiểm bao nhiêu lâu, bao nhiêu lần, đồng thời quy định chế tài về hành chính, kinh tế… để xử lý vi phạm chậm đóng bảo hiểm xã hội theo số lần vi phạm. Đối với hành vi trốn đóng bảo hiểm xã hội, đại biểu đề nghị, nên được xây dựng thành quy định tội phạm mới bổ sung vào Bộ luật Hình sự (như tội trốn thuế) và có chế tài hình sự riêng. Có như vậy mới xử lý đúng, trúng, nhanh, phù hợp với từng mức độ vi phạm trong trách nhiệm đóng bảo hiểm xã hội.
Để bảo vệ quyền lợi chính đáng của người lao động, giúp người lao động được ghi nhận thời gian tham gia bảo hiểm xã hội và hưởng các chế độ bảo hiểm xã hội theo quy định, góp phần giải quyết một phần khó khăn, vướng mắc thực tế nhiều năm qua, dự thảo Luật cũng được chỉnh lý theo hướng bổ sung Điều 41 quy định cơ chế có tính chất "đặc thù" để bảo vệ người lao động trong trường hợp người sử dụng lao động bỏ trốn, không còn khả năng đóng bảo hiểm xã hội cho người lao động.
Về vấn đề này, đại biểu Lý Tiết Hạnh (Đoàn Đại biểu tỉnh Bình Định) nhận định, có những doanh nghiệp khi giải thể, phá sản, đẩy người lao động lâm vào cảnh khó khăn. Trong khi đó, quy trình, điều kiện để người lao động hưởng các quyền lợi từ bảo hiểm xã hội chặt chẽ và phức tạp, người lao động không được ưu tiên chi trả. Có những doanh nghiệp sau khi bị phá sản, bán tài sản đấu giá nhưng số tiền thu về không đủ để chi trả các sổ bảo hiểm xã hội cho người lao động, buộc người lao động phải theo đuổi kiện cáo rất dài mà kết quả là vẫn không đòi được quyền lợi. Bên cạnh đó, trên thực tế cũng xảy ra những trường hợp người lao động chẳng may gặp tai nạn hoặc đột tử. Những trường hợp này chỉ được hưởng chế độ tử tuất và không thuộc diện được hưởng trợ cấp tuất hàng tháng theo quy định trong dự thảo Luật do không chết bởi tai nạn lao động hay bệnh nghề nghiệp.
Theo đại biểu, trong số những trường hợp nêu trên, nhiều người có thời gian đóng bảo hiểm xã hội rất lâu năm và nhiều người cũng là trụ cột gia đình, việc họ ra đi đột ngột gây ra gánh nặng về tài chính cho gia đình. Vì vậy, đại biểu mong muốn dự thảo Luật cần có thêm những cơ chế đặc thù hoặc phương án hợp lý, hợp tình đối với các trường hợp này, nhằm vừa bảo đảm nguyên tắc đóng - hưởng của bảo hiểm xã hội, vừa bảo đảm quyền lợi tối đa cho người lao động...
MINH ANH (t/h)
