Những ngày qua, dư luận xôn xao trước việc một công ty truyền thông và quảng cáo đã ban hành Quyết định xử lý kỷ luật đối với một thực tập sinh content. Theo Quyết định này, thực tập sinh bị cho là đã có lời lẽ thách thức và thái độ không chuẩn mực đối với cấp trên, vi phạm quy định về tác phong và giao tiếp của công ty. Hình thức xử lý kỷ luật mà công ty áp dụng là không công nhận quá trình thực tập và thu hồi dấu mộc xác nhận thực tập. Ngoài ra, công ty đã đăng Quyết định xử lý kỷ luật này lên mạng xã hội, khiến nhiều người bức xúc và lo lắng về tương lai nghề nghiệp của sinh viên.
Theo tôi, hành xử của công ty này hoàn toàn không phù hợp với đạo đức, không nhân văn và là hành vi vi phạm pháp luật, gây tổn thương cho sinh viên thực tập.
Ảnh minh họa. Nguồn: Internet.
Góc độ đạo đức: Công ty thiếu lòng bao dung, cố làm lớn chuyện
Chúng ta không thể cổ súy cho hành vi thiếu tôn trọng hay thái độ không chuẩn mực của sinh viên thực tập đối với cấp trên. Nếu có vi phạm, việc nhắc nhở, chấn chỉnh là hoàn toàn cần thiết. Tuy nhiên, tinh thần của việc giáo dục sinh viên thực tập phải đặt trọng tâm vào giáo dục, phát triển và định hướng, không phải “trừng trị” hay “triệt hạ” con đường sự nghiệp của một người trẻ sắp bước vào nghề.
Môi trường thực tập phải là nơi để các em được va chạm, được chỉ bảo, để nhận ra sai lầm và trưởng thành hơn. Nếu công ty xem việc kỷ luật như “xử lý một lỗi vi phạm nội bộ”, điều đó có thể chấp nhận. Nhưng khi đưa sự việc lên mạng xã hội, gắn liền với danh tính một sinh viên trẻ, hành vi ấy trở thành đòn tâm lý đánh vào danh dự, vượt xa phạm vi cần thiết của một biện pháp giáo dục.
Lẽ ra, trong tình huống này, công ty truyền thông – vốn là đơn vị hiểu rõ ảnh hưởng của truyền thông, cần hành xử một cách chuyên nghiệp và thấu đáo hơn. Họ có thể lập biên bản ghi nhận sự việc, thông báo cho nhà trường, để cùng phối hợp nhắc nhở sinh viên. Giữa nhà trường, doanh nghiệp, sinh viên, mọi chuyện hoàn toàn có thể được giải quyết nhẹ nhàng, êm đẹp, giúp người trẻ nhận ra sai lầm mà không để lại tổn thương nặng nề.
Việc công khai quyết định kỷ luật lên mạng lại tạo hiệu ứng ngược: nhiều người sẽ cho rằng đây là một hành vi làm lớn chuyện, bêu rếu, gây ảnh hưởng tiêu cực đến danh dự và tương lai nghề nghiệp của sinh viên. Đó không chỉ là thiếu chuyên nghiệp mà còn thể hiện sự thiếu lòng bao dung – điều đáng lẽ phải có ở những người trưởng thành hướng dẫn sinh viên non trẻ.
Một doanh nghiệp mạnh không phải là doanh nghiệp “đánh gục” người trẻ khi họ mắc lỗi, mà là doanh nghiệp biết tạo ra môi trường để người trẻ dám sai, dám sửa và dám trưởng thành. Khi một quyết định xử lý nội bộ được đăng lên mạng xã hội cho nhiều người biết, mục đích kỷ luật bị biến dạng: từ “giáo dục” thành “trừng phạt”, từ “giúp đỡ” thành “bôi nhọ”. Và tác động đó đối với một người đang chuẩn bị tốt nghiệp có thể kéo dài nhiều năm, thậm chí ảnh hưởng đến cuộc đời sự nghiệp của họ.
Góc độ pháp luật: Công ty vi phạm quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân
Hầu hết các trường hiện nay, sinh viên muốn tốt nghiệp thì bắt buộc phải hoàn thành kỳ thực tập. Tuy nhiên, pháp luật hiện hành chưa có quy định cụ thể để điều chỉnh mối quan hệ giữa sinh viên thực tập với đơn vị cho sinh viên thực tập trong suốt quá trình thực tập. Do đó, trên thực tế sẽ có công ty ký “hợp đồng thực tập” để làm cơ sở điều chỉnh mối quan hệ này, cũng có công ty thỏa thuận bằng miệng với sinh viên thực tập,… Tựu trung lại là sinh viên thực tập thường rơi vào cảnh “yếu thế”, quyền lợi không bảo đảm, tất cả phụ thuộc vào “sự tùy tâm” của nơi cho thực tập.
Bởi vậy, trên thực tế nếu sinh viên thực tập sớm nhận ra nơi mình thực tập không tốt thì sớm chủ động rời đi trong “hòa bình” để tìm nơi khác phù hợp hơn – đây là cách nhằm bảo đảm quyền lợi tốt nhất cho sinh viên khi hệ thống pháp luật chưa quy định về vấn đề này.
Việc công ty xử lý kỷ luật sinh viên thực tập bằng hình thức nào, trong trường hợp nào thì phải căn cứ vào hợp đồng mà hai bên đã ký trước đó, chứ không được tùy tiện áp dụng. Dù sinh viên thực tập có vi phạm như những gì công ty nói thì việc công ty đăng Quyết định kỷ luật sinh viên lên mạng xã hội kèm thông tin cá nhân đã có dấu hiệu vi phạm quy định bảo vệ dữ liệu cá nhân theo Nghị định 13/2023/NĐ-CP.
Việc công bố công khai thông tin cá nhân của sinh viên thực tập (họ và tên, ngày tháng năm sinh, giới tính,…) mà không được sự đồng ý của chủ thể dữ liệu là hành vi vi phạm pháp luật. Đặc biệt, nếu hành vi này gây thiệt hại về tinh thần, danh dự, uy tín của sinh viên thực tập thì sinh viên này có quyền khởi kiện công ty ra Tòa án đòi bồi thường thiệt hại theo quy định tại Bộ luật Dân sự năm 2015.
Luật sư PHẠM THANH HỮU
Đoàn Luật sư TP. HCM
