Cáo trạng số 15/CT-VKS-P3 ngày 20/02/2023 của Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Quảng Bình kết luận: Năm 2018, Ban Quản lý dự án Môi trường và Biến đổi khí hậu thành phố Đồng Hới được UBND tỉnh Quảng Bình giao làm đại diện chủ đầu tư, trực tiếp quản lý, điều hành và tổ chức thực hiện Gói thầu DH-3.1 - Rà phá bom mìn, vật liệu nổ Dự án Môi trường bền vững các thành phố duyên hải - Tiểu dự án thành phố Đồng Hới và Gói thầu DH/NC1 - Rà phá bom mìn Dự án Phát triển môi trường, hạ tầng đô thị để ứng phó với biến đổi khí hậu thành phố Đồng Hới.
Trong quá trình thực hiện 02 gói thầu trên, các bị can Nguyễn Văn Thuận, Lê Anh Tuân, Nguyễn Văn Tuấn và Nguyễn Văn Linh đã vi phạm các quy định về xây dựng trong việc quản lý, kiểm tra, giám sát và nghiệm thu thanh toán gồm: Cho phép đơn vị nhà thầu tổ chức thi công khi mới ký hợp đồng nguyên tắc và chưa ký hợp đồng chính thức đã vi phạm điểm d, khoản 1, Điều 107, Luật Xây dựng về điều kiện khởi công công trình; Cho phép đơn vị thi công rà phá bom mìn trên hiện trường khi chưa có phương án kỹ thuật thi công được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt, thi công khi chưa ký kết hợp đồng với đơn vị có chức năng giám sát thi công theo quy định đã vi phạm khoản 1, Điều 111, Luật Xây dựng và vi phạm khoản 5, Điều 7, Điều 33 “Quy trình kỹ thuật thăm dò tìm, xử lý bom mìn, vật nổ” ban hành kèm theo Quyết định 95/2003/QĐ-BQP, ngày 07/8/2003 của Bộ Quốc phòng; Nghiệm thu, thanh toán đối với khối lượng thực hiện khi không có phương án thi công được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt, không thực hiện hoạt động nghiệm thu trên hiện trường thi công và biết rõ tại thời điểm ký Hồ sơ nghiệm thu hoàn thành (ngày 30/12/2018) các gói thầu DH- 3.1 và DHNC1 vẫn chưa thi công xong, đã vi phạm các điểm 5.9.1 và 5.9.5.3 về nghiệm thu công tác rà phá bom mìn vật nổ, phần 3 TCVN 10299-3:2014 về khắc phục hậu quả bom mìn và vi phạm các khoản 2, 3, Điều 123, Luật Xây dựng, dẫn đến thiệt hại cho Nhà nước tổng số tiền: 7.566.412.469 đồng (trong đó giá trị thiệt hại trong hạng mục khoan tạo lỗ là 7.939.939.130 đồng - 2.359.544.661 đồng = 5.580.394.469 đồng; giá trị thiệt hại do việc lập khống hồ sơ về lực lượng, phương tiện của Chi nhánh Miền trung trong việc thi công rà phá bom mìn, vật nổ là 1.986.018.000 đồng).
Như vậy, hành vi nêu trên của các bị can Nguyễn Văn Thuận, Lê Anh Tuân, Nguyễn Văn Tuấn và Nguyễn Văn Linh đã phạm tội “Vi phạm quy định về đầu tư công trình xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng”, quy định tại điểm b, khoản 1 và khoản 3, Điều 224, Bộ luật Hình sự.
Vì sao bị can kêu oan?
Vụ án do Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Quảng Bình khởi tố theo Quyết định khởi tố vụ án hình sự số 61/QĐ-PC03 ngày 09/12/2019 đã khởi tố các bị cáo về tội “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”, quy định tại khoản 3, Điều 360, Bộ luật Hình sự. Theo các Quyết định khởi tố bị can số 142, 143, 144 và 145/QĐ-PC03 ngày 09/12/2019, quá trình điều tra sau đó cho thấy các bị can không phạm tội này, nên ngày 06/9/2020 Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Quảng Bình thay vì đình chỉ điều tra thì lại ban hành các Quyết định 12, 13, 14, 15/QĐ-PC03 chuyển tội danh khởi tố từ tội “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng” sang tội “Vi phạm quy định về đầu tư xây dựng công trình gây hậu quả nghiêm trọng”. Căn cứ để Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Quảng Bình khởi tố, Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Quảng Bình phê chuẩn là kết quả giám định tư pháp vụ việc của Giám định viên Nguyễn Phước Khoa – Cán bộ Sở kế hoạch và Đầu tư tỉnh Quảng Bình tiến hành giám định theo Quyết định trưng cầu của Cơ quan CSĐT. Tiến hành giám định, giám định viên Nguyễn Phước Khoa đã ký Kết luận giám định số 29/KLGĐ-KHĐT và Kết luận giám định bổ sung số 389/KLGĐ-KHĐT ngày 25/02/2021. Hai kết luận giám định cho rằng Ban quản lý dự án làm thất thu số tiền trên 5.850.000.000 đồng. Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Quảng Bình đã nhiều lần ban hành kết luận điều tra vụ án, kết luận điều tra bổ sung, Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Quảng Bình đã ba lần ban hành cáo trạng, Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Bình hai lần trả hồ sơ điều tra bổ sung vụ án nhưng không được giải quyết triệt để, các bị can tiếp tục kêu oan. Trong đó, lý do quan trọng nhất liên quan đến kết luận giám định tư pháp theo vụ việc của giám định viên Nguyễn Phước Khoa mà Cơ quan CSĐT lấy làm căn cứ khởi tố là trái quy định của pháp luật, cụ thể các bị can khiếu nại:
Thứ nhất, ông Nguyễn Phước Khoa chỉ là giám định viên về lĩnh vực xây dựng nhưng lại giám định việc “rà phá bom mìn” là không đúng lĩnh vực chuyên môn.
Thứ hai, ông Khoa là công chức thuộc sở kế hoạch và đầu tư tỉnh Quảng Bình, chấp hành theo sự phân công quản lý của ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Bình cũng là bị hại trong vụ án nên không thể tiến hành giám định vụ việc, theo quy định của pháp luật ông Khoa phải từ chối giám định. Khiếu nại của các bị can chưa được Cơ quan CSĐT và Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Quảng Bình xem xét thấu lý đạt tình lại tiếp tục truy tố thêm là chưa đúng theo quy định của Bộ luật tố tụng hình sự.
Quan điểm của Tòa án
Qua hai lần vụ án đã đưa ra xét xử sơ thẩm Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Bình đã hai lần trả hồ sơ điều tra bổ sung: Tại Quyết định trả hồ sơ điều tra bổ sung số 36/2021/HSST- QĐ ngày 01/9/2021 đã yêu cầu điều tra.
Về giám định tư pháp
“Thu thập đủ tài liệu còn thiếu liên quan đến giám định tư pháp gồm văn bản của UBND tỉnh Quảng Bình, của Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Quảng Bình, các tài liệu thể hiện về năng lực, trình độ chuyên môn của giám định viên..., tài liệu mô tả (Nhật ký) việc thực hiện giám định như phương pháp, máy móc, thời gian, lực lượng, kết quả giám định tư pháp phải mang tính khẳng định, chính xác, rõ ràng cụ thể (hiện các kết quả đang được ghi chú là giả định và mang tính tham khảo)”.
Quyết định trả hồ sơ điều tra bổ sung lần hai của Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Bình số 57/2022/HSST-QĐ ngày 19/9/2022 yêu cầu cụ thể hơn.
“Trả hồ sơ để điều tra bổ sung những vấn đề sau: Trưng cầu người hoặc tổ chức giám định tư pháp theo vụ việc đáp ứng đủ các điều kiện năng lực để thực hiện giám định lại và kết luận chính xác theo quy định pháp luật”. Cơ quan CSĐT và Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Quảng Bình không thực hiện theo quyết định của Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Bình (Hội đồng xét xử) mà tiếp tục ban hành cáo trạng lần thứ ba truy tố các bị can là không bảo đảm tính hợp pháp và tính có căn cứ.
Cần lưu ý rằng, tại bản án phúc thẩm hình sự có hiệu lực pháp luật của Tòa án nhân dân cấp cao tại Đà Nẵng đã xác định:
“1.3. Về giám định tư pháp
Quá trình giải quyết vụ án của Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Quảng Bình đã trưng cầu ông Nguyễn Phước Khoa – Giám định viên về lĩnh vực xây dựng để giám định tư pháp về rà phá bom mìn, vật nổ là không phù hợp và không bảo đảm tính khách quan, bởi lẽ ông Khoa không có kiến thức chuyên môn về rà phá bom mìn và vật liệu nổ. Hơn nữa ông Khoa đang là cán bộ công chức Sở kế hoạch và Đầu tư tỉnh Quảng Bình trực thuộc quản lý phân công của ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Bình đang là bị hại trong vụ án nên việc ông Khoa tiến hành giám định là vi phạm quy định tại Điều 68, Bộ luật Tố tụng hình sự và các Điều 2,3 Luật Giám định tư pháp (Án số 45/2022/HSPT của Tòa án nhân dân cấp cao tại Đà Nẵng ngày 26/9/2022 nêu rõ).
Vụ án tính đến nay đã hơn 03 năm, cần phải được xem xét giải quyết triệt để theo quy định pháp luật, tránh gây oan sai làm mất niềm tin vào công lý.
NGUYỄN THÀNH - HÀ GIANG
Nghệ An: Doanh nghiệp kêu cứu vì gần 20 năm chờ quy hoạch vẫn tiếp tục “đi nhờ” đường
