LSVNO - Chứng kiến những rẫy cà phê, tiêu đã trở nên khô héo, vàng úa, mới biết một phần do Công ty cổ phần Cà phê Gia Lai yêu cầu không chăm sóc nữa để phá bỏ, chuyển đổi cây trồng, nhưng giá đền bù nương rẫy lại quá thấp, khiến cho công nhân suốt ngày “lo âu, thấp thỏm” về cuộc sống sau này.
Đền bù rẻ mạt
Tìm hiểu về việc đền bù hoa màu, cây trồng giữa gia đình công nhân với Công ty TNHH MTV Cà phê Gia Lai (nay là Công ty cổ phần Cà phê Gia Lai), được hàng chục người dân, công nhân xã Ia Pal (Chư Sê) cho biết vì sao để cà phê, tiêu vàng úa trong tâm trạng nhiều lo lắng. Từ việc đền bù nhà rẫy, giếng nước, đến việc khấu hao đường nước…, đền bù cây trồng và tài sản trên đất với giá rẻ bèo.
Ông Tạ Ngọc Lân rung rung nước mắt tại vườn rẫy của mình bị người khác đưa máy xúc đến phá bỏ.
Theo công nhân cho biết, không cần biết nhà rẫy lớn hay bé, công ty đều áp giá trả cho dân là 1,5 triệu đồng/nhà; không cần biết giếng nước là đào hay khoan, nông hay cạn cũng chỉ được áp giá đồng 8 triệu/giếng.
Trong khi đó, theo họ, có những giếng họ đào hết cả 120 triệu đồng, giữa mùa khô hạn nhưng giếng họ vẫn còn nước để tưới cho cây trồng; có những căn nhà được xây dựng hàng chục triệu đồng cũng bị áp giá như là một cái "chuồng gà, chuồng heo"; đường điện cũng chỉ được đền bù 1 nghìn đồng/1m.
Ông Mừng cho biết, gia đình ông đào một cái giếng sâu 26 mét, phía dưới rộng 2-3m, để đủ nước tưới cho toàn bộ cà phê và tiêu trong mùa khô thì đã phải bỏ ra hết 120 triệu đồng; giờ mức đền bù chỉ là 8 triệu thì gia đình quá thiệt thòi. Ngoài ra, bà Đỗ Thị Thúy sau khi dẫn phóng viên vào nhà rẫy của mình chứng kiên cái nhà của nhà bà Nga chỉ được đòi bồi thường 1,5 triệu thì quả là không bằng trị giá của cái "chuồng gà".
Một nhà rẫy của người dân mà công ty đòi bồi thường 1,5 triệu đồng.
Đặc biệt, vấn đề khấu hao đường nước, bồi thường cây trồng cà phê và tiêu trên đất phần nào đó đã ảnh hưởng đến cuộc sống, sinh hoạt thường ngày của công nhân nơi đây. Ông Tạ Ngọc Lân cho biết, đường nước tưới được làm từ năm 1997, cho đến năm 2018 vẫn thu của từng hộ gia đình từ 2 triệu đến 2,1 triệu/ha. Ngoại trừ những hộ chưa có giếng vẫn dùng nước công ty để tước thì không nói, đằng này nhiều nhà đã có giếng đào từ lâu rồi nhưng vẫn bị thu, đền bù rẻ mạt.
Trước đây, đất của Công ty TNHH MTV Cà phê Gia Lai giao khoán cho các công nhân trong công ty, đến tháng 8/2018 thì được nghe tin chuyển sang Công ty cổ phần Cà phê Gia Lai. Tháng 11/2018, công ty mới thông báo cho người dân ngừng chăm sóc các cây trồng như cà phê, hồ tiêu vì sẽ bị phá bỏ.
Sau đó, những người đang nhận giao khoán trước đó đã làm đơn lên Văn phòng của công ty để mong được giải quyết các vấn đề liên quan. Vậy nhưng, hai bên đã không thống nhất được giá cả đền bù và các khoản khác nên đến nay không được chăm sóc, tưới nước dẫn đến một số cây trồng bị khô, cháy.
Ông Lân bức xúc nói: "Lúc đầu Công ty chỉ áp giá đền bù là 25 triệu/ha tiêu và 19 triệu/ha cà phê chúng tôi không đồng ý. Sau đó, họ nâng lên 59 triệu/ha tiêu chúng tôi vẫn không đồng ý. Với giá đó, không xứng đáng với tiền đầu tư chứ đừng nói đến tiền công, các khoản chi phí khác. Vì vậy, chúng tôi đã làm đơn gửi lên UBND tỉnh Gia Lai và một số cơ quan chức năng của tỉnh".
Ai chỉ đạo phá hoại tài sản của dân?
Không chỉ có những bất cập về giá cả đền bù mà còn có một nghi vấn quan trọng cần phải làm rõ. Đó là, ai đã chỉ đạo hủy hoại tài sản của người dân và công nhân?
Cụ thể, có người đưa máy múc đến múc cà phê, tiêu của hộ gia đình ông Tạ Ngọc Lân được con gái là chị Tạ Thị Vân Anh (công nhân Đội 1 của công ty) ủy quyền chăm sóc, giao dịch toàn bộ số cây trồng, tài sản gắn liền trên đất mà chị Anh đang làm.
Theo quan sát của PV, tại hiện trường những gốc cây cà phê, tiêu bị múc lên khỏi mặt đất, nằm ngổn ngang khắp nơi. Đứng trước cảnh tượng tài sản, công sức chăm sóc tan hoang dường như ông Lân không kìm nén được những cảm xúc xót xa dồn nén bấy lâu rồi bật thành những tiếng nấc nghẹn cùng những giọt nước mắt lăn nhòe trên má dúm dó của lão nông.
Người dân đau xót trước giá trị kinh tế rẫy tiêu đã đầu tư lớn nhưng bị phá hủy và đền bù quá nhỏ bé.
Đất của gia đình ông Lân là 5,9 sào, trồng tái canh cà phê, hồ tiêu xen kẽ, có 550 cây cà phê, 600 trụ tiêu. Ngày 24/3/2019, gia đình phát hiện ra có người đưa máy ra múc phá bỏ cây hồ tiêu và cà phê, gia đình ông Lân đã báo với Công an huyện đến lập biên bản và chính quyền địa phương ra ngăn chặn.
Khi kiểm tra hiện trường có có 180 cây cà phê, 180 trụ tiêu cùng 11 cây bơ bị phá hủy, gây thiệt hại khoảng 100 triệu đồng. Việc phá hoại này, cơ quan chức năng cần làm rõ việc ai, đơn vị nào đã đưa người vào phá hoại tài sản của dân?
Ngày 24/3/2019, Công ty cổ phần Cà phê Gia Lai có biên bản về sự tự tiện cho máy xúc vào phá, xúc vườn tiêu, cà phê của gia đình ông Lân. Các thành phần lập Biên bản gồm ông Lê Đình Vừng (Thôn trưởng thôn Phú Cường, xã Ia Pal); ông Dương Công Thứ (Công an viên); ông Lã Ngọc Bách (Đội trưởng Đội sản xuất số 1); ông Tạ Ngọc Lân (Chủ vườn tiêu, cà phê); ông Vũ Quốc Huy (Chủ máy xúc (trú tại Tp.Pleiku).
Biên bản xác nhận, có 192 trụ tiêu, 192 cây cà phê, 18 cây bơ, 10 cây sầu riêng đều trồng năm 2017 đã được múc khỏi mặt đất. Ông Đội trưởng Đội 1 của công ty Lã Ngọc Bách nói trong biên bản: "Tôi không chỉ đạo cho xe máy múc vào vườn nhà ông Tạ Ngọc Lân, đó là tự ý tài xế xe vào múc". Ngược lại, tài xế xe xúc ông Vũ Quốc Huy khẳng định: "Tôi được ông Đội trưởng Đội sản xuất số 1 chỉ đạo vào làm".
Trước sự bức xúc của gia đình công nhân ngày một gia tăng, để nắm bắt rõ hơn hướng giải quyết cũng như làm rõ một số vấn đề liên quan, PV đã đến Công ty cổ phần Cà Phê Gia Lai làm việc nhưng lại được một vị Trưởng phòng Hành chính của công ty thông báo là lãnh đạo đi vắng.
Liên hệ qua điện thoại với ông Trịnh Đình Trường (Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Cà phê Gia Lai) thì nhận được trả lời:Tôi bận không có thời gian tiếp!.
Lam Sơn – Quỳnh Hương
